

**NAFAKA ÖDEMEME CEZASI**

2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun  344. Maddesi'nin 1. Fıkrası "Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir." şeklinde düzenlenmiştir. İşbu kanun maddesi göstermektedir ki nafaka borcunu ödemeyen borçlu, belirli şartların da gerçekleşmesi neticesinde  tazyik hapsi ile karşı karşıya kalabilecektir. 

Tazyik hapsi, alacaklının başvurusu üzerine icra ceza mahkemesi tarafından verilir. Ancak nafaka alacaklısının başvuru aşamasında dikkat etmesi gereken önemli hususlar mevcuttur. İşbu hususlara dikkat edilmemesi hak kaybına sebebiyet verecektir.

**Nafaka alacaklısının, icra ceza mahkemesine şikayet sırasında dikkat etmesi gereken hususlar :**

- Nafakaya ilişkin bir mahkeme kararı olmalı ve bu mahkeme kararı halen geçerliliğini koruyor olmalıdır.
- Nafakayla ilgili karar icra takibine konu edilmiş ve ilgili icra takibi kesinleşmiş olmalıdır. 
- Şikayete konu nafaka alacakları, son üç aya ilişkin olabilir. 3 ay öncesi ile ilgili nafaka alacakları birikmiş nafaka alacağı olarak kabul edilip şikayete konu edilemeyecek işbu alacak için icra takibine devam edilecektir.

**Tazyik hapsi ne kadar süreliğine verilir? Verilen tazyik hapsi hangi halleder sonlanır?**


Nafaka alacaklısının şikayet üzerine, icra ceza mahkemesince verilecek tazyik hapsi cezası en fazla üç aydır. Nafaka borçlusunun, nafakayı ödemesi halinde tazyik hapsi sona erecektir. Ödeme yapmayan borçlu, hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilmesi ile ancak tahliye edilir. Ayrıca belirtmek isteriz ki İcra ve İflas Kanunu'nun 344/2 Maddesi "Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir." şeklindedir. İşbu madde gereğince nafaka borçlusu tarafından açılan nafakanın kaldırılması yahut azaltılmasına yönelik bir dava mevcut ise icra ceza mahkemesi nafaka borçlusu tarafından açılmış bu davaların sonucunu beklemeye karar verebilecektir.

**Tazyik hapsinin verilmesi nafaka borçlarını ortadan kaldırır mı? Verilen tazyik hapsinden sonra da nafaka borçlusu,  ödemekle yükümlü olduğu nafakaları ödemez ise tekrar tazyik hapsi verilebilir mi?**

Mahkemece tazyik hapsine karar verilmesi, nafaka borçlusunun borçlarını ortadan kaldırmayacaktır. Alacaklı tarafından yapılan şikayet sonrasında işleyen nafaka alacaklarını ödemeyen nafaka borçlusuna, şartları taşıyor ise alacaklının şikayeti üzerine tekrar tazyik hapsi verilebilir. Kısaca nafaka borçlusu, ödemesi gereken nafakaları ödemediği sürece icra takipleri ve tazyik hapisleri ile karşı karşıya kalma tehlikesi içerisinde olacaktır.


Her somut olaya göre hukuki durum değişebilecektir. Basit hatalar, somut olayın ve hukuki kuralların doğru irdelenmemesi sebebiyle hak kaybına uğramamak için uzman kişilerden yardım alınması tavsiye edilir. 


2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun  344. Maddesi'nin 1. Fıkrası "Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir." şeklinde düzenlenmiştir. İşbu kanun maddesi göstermektedir ki nafaka borcunu ödemeyen borçlu, belirli şartların da gerçekleşmesi neticesinde  tazyik hapsi ile karşı karşıya kalabilecektir. 

NAFAKA ÖDEMEME CEZASI

Av. Rümeysa Culfa

email

**İŞE İADE DAVALARI**


İş akdi geçersiz bir nedenle yahut da hiçbir neden gösterilmeksizin sonlandırılan işçi, şartları oluşmuş ise, işe iadesine yönelik de dava açabilmektedir. İşe iade davası açabilmenin birincil şartı iş akdinin işveren tarafından geçersiz bir nedenle sonlandırılması iken ikinci şart ise işçinin iş güvencesi kapsamında olmasıdır.

**Geçersiz  Nedenle Fesih Nedir?**

''Geçersiz Neden'' kavramına hakim olabilmek için öncelikle ''Geçerli Neden'' kavramını bilmek gerekmektedir. İş Kanununun gerekçesinde geçerli sebep, "_25 inci maddede belirtilenler kadar ağırlıklı olmamakla birlikte, işin ve işyerinin normal yürüyüşünü olumsuz etkileyen hallerdir. Bu nedenle, geçerli fesih için söz konusu olabilecek sebepler, işçinin iş görme borcunu kendisinden kaynaklanan veya işyerinden kaynaklanan sebeplerle ciddi bir biçimde olumsuz etkileyen ve iş görme borcunu gerektiği şekilde yerine getirmesine olanak vermeyen sebepler olabilecektir. Sonuçta, iş ilişkisinin sürdürülmesinin işveren açısından önemli ve makul ölçüler içinde beklenemeyeceği durumlarda, feshin geçerli nedenlere dayandığını kabul etmek gerekecektir_." şeklinde tanımlanmıştır. Bu durumda genel hatları ile haklı nedenle yahut da geçerli nedenle fesih kapsamına girmeyen fesihlerin geçersiz sebeplere dayandığı söylenebilecek ise de bu husus olaydan olaya değişiklik göstereceğinden bir avukata danışılmasında her zaman yarar olacaktır.

 İş Kanunu madde 18/3'de özellikle bazı hususların fesih için geçerli sebep oluşturmayacağı haller sayılmıştır. Kanunda sayılan haller dışında bazı Yargıtay içtihatlarınca geçerli nedenle fesih olarak kabul edilen haller işbu yazımız ile okurlarımıza sunularak ''geçersiz nedenle fesih' kavramının çerçevesi çizilmeye çalışılacaktır. **Yargıtay içtihatlarınca ''geçerli neden'' nedir?  **

- Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 20.10.2008 tarihli, 2008/3737 Esas ve 2008/27673 Karar sayılı ilamı ile işçinin ücretinin borcu nedeniyle haczedilmesinin belirli koşullar altında sözleşmenin feshinde geçerli neden oluşturduğu kabul edilmiştir: “_İşçinin ücretinin borcu nedeniyle haczedilmesi, istisnaen davranış nedeniyle feshi geçerli kılmalıdır. İşçinin ücretinin sık sık haczi nedeniyle, objektif bir bakış açısı altında, işyerinin, örneğin muhasebe veya hukuk servisinde önemli zaman kaybına neden olacak şekilde çalışma sürecinin veya işyeri organizasyonunun olumsuz yönde etkilendiğinin kabul edilmesi halinde geçerli fesih nedeninin kabul edilmesi gerekir._''
- Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 22.10.2007 tarihli, 2007/16878 Esas ve 2007/30923 Karar sayılı ilamında ise işçinin geçmişten gelen sabıkası, iş akdinin feshinde geçerli neden olarak kabul edilmiştir: “_Davacının geçmişte yasadışı örgüt üyesi olması, davacının görev yaptığı bölgede terör olaylarının artması ve demiryolu ulaşımının da hedefte bulunması, davalı işveren açısından iş ilişkisinin devamı için gerekli olan güvenin sarsıldığı, elverişli objektif olay ve vakıalara dayanan güçlü bir şüphenin bulunduğu anlamına gelmektedir. Davacının iş sözleşmesinin feshinin geçerli nedenle yapıldığı kabul edilmelidir._”
- Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 05.05.2008 tarihli, 2007/35816 Esas ve  2008/11432 Karar sayılı ilamında iş yeri gerekleri ile işten çıkarmalarda emekliliği gelen çalışanların işten çıkarılması geçerli neden olarak kabul edilmiştir: “_İşyerinde ekonomik, teknolojik, yeniden yapılanma gibi işletme içi veya işletme dışı nedenlerle meydana gelen işgücü fazlalığından dolayı işçi çıkarılmasında emekliliğe hak kazanmış olanların seçilmesi ve bu durumdaki personelin objektif ve genel bir uygulamaya tabi tutulması geçerli neden kabul edilmektedir_.” 
- Yargıtayın çeşitli kararlarında işçinin, beklenenden ve diğer çalışanlara kıyasla daha az verimle çalışması; iş sözleşmesi kurulurken beyan ettiği özelliklerini işine yansıtamaması; işle ilgili isteksiz davranması; müsrif olması ; sıklıkla işe geç gelmesi; kavgacı bir tutum sergilemesi ve ekonomik kriz gibi sebepler de geçerli neden olarak kabul edilmiştir.

**İşçinin İş Güvencesi Kapsamında Olması**

İş güvencesi, işçi ile işveren arasındaki dengeyi sağlamaya yönelik oldukça geniş kapsamlı bir kavram olup işbu yazımızda iş güvencesi kapsamında olmanın yalnızca şartları incelenecektir. İş Kanunu madde 18 ve devamı maddelerince iş güvencesi kapsamında olmanın şartları şunlardır: 

1-İş yerinde, aynı iş koluna tabi çalışan sayısı 30 ve daha fazla olmalıdır. İşverenin birden fazla işletmesi olsa dahi aynı iş kolunda çalışanların toplam sayısı üzerinden belirleme yapılır. 

2-İşçinin o iş yerinde ya da aynı işverenin işlettiği başka bir iş yerinde en az 6 aylık kıdemi olmalıdır. Yer altı işlerinde çalışan işçiler için ise kıdem şartı aranmamaktadır.

3-İşçi belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olmalıdır.

4-İşçinin, işletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve  işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekillerinden biri olmamasıdır.

**Feshin İşçiye Yazılı Olarak Bildirilmesi**

İş Kanunu madde 19 ile işçinin, iş akdinin yazılı olarak feshedilmesi gerekliliği düzenlenmiştir. İş güvencesi kapsamında olan işçilerin iş akdinin, gerekçeleri de gösterilerek yazılı olarak feshedilmesi bir geçerlilik şartıdır. Bununla birlikte işverenin dayandığı geçerlilik sebebi, işçinin tavır ve davranışlarından yahut performansından kaynaklı ise işçinin savunmasının alınması da zorunludur. Ancak savunmanın yazılı ya da sözlü alınması noktasında bir geçerlilik şartı bulunmamaktadır. Kanımızca yazılı olarak alınması işverenin lehine olacaktır. Zira işverence, iş akdinin geçerli nedenle feshi somut delillere dayanmalı, hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak şekilde açık ve net olmalıdır. 

**Feshin Son Çare Olması İlkesi**

İşverenin geçerli bir sebeple iş akdini feshedebilmesi için bir diğer değinilmesi gereken husus ise feshin son çare olması gerekliliğidir. Bu gereklilik İş Kanunu madde 18'in gerekçesi ve Yargıtay içtihatlarından gelmektedir. İş Kanunu madde 18’in gerekçesinde, bu sebeple feshe ancak en son çare olarak gidilmesi ve geçerli sebep kavramı yorumlanırken de sürekli olarak fesihten kaçınma olanağının olup olmadığının araştırılması gerektiği belirtilmiştir. 

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 01.05.2006 tarihli, 2006/8138 Esas ve 2006/12228 Karar sayılı ilamında da bu ilkeye yer verilmiştir: “_Dosya içeriğine göre, davalı işveren ekonomik sıkıntıları ve borçlarından dolayı, toplu işten çıkarma kararı almış ve uygulamıştır. Bilirkişi, davalının ekonomik sıkıntı içinde olduğunu tespit etmiş ve buna göre feshin işyerinden kaynaklanan bir geçerli nedenle yapıldığını belirtmiştir. Ancak dinlenen davacı tanıkları, davalı işverenin fesihten sonra yeni işçi aldığını beyan etmişler, davacı vekili de feshin son çare olması ilkesinin dikkate alınmadığını iddia etmiştir. İşletme, işyeri ve işin gerekleri dolayısıyla yapılan fesihlerde, feshin en son çare olduğu ilkesi dikkate alınmalıdır. Bu anlamda, iş sözleşmesi feshedilen işçinin, mesleği ve vasfı nedeni ile başka bir bölümde değerlendirilme olanağı olup olmadığı, kısa süreli çalıştırılma, fazla mesaileri kaldırma tedbirleri araştırılmalıdır_.” 

**Dava Süreci**

İşçi, fesih bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren 1 ay içerisinde arabuluculuk kanun yoluna başvurmalı; arabuluculuk kanun yolunda anlaşamama tutanağının imzalandığı tarihten itibaren 2 hafta içerisinde ise, iş yerinin bulunduğu yerin İş Mahkemelerinde, bu yerde İş Mahkemesi mevcut değilse Asliye Hukuk Mahkemelerinde davasını açmalıdır. 

**İşçinin İşe İadesine Karar Verilmesi Halinde İşverenin Sorumlulukları**

İşçinin işe iadesine karar verilmesi halinde, kararın kesinleşmesinden itibaren 10 gün içinde işçi, işe başlatılması için işverene başvurur. Zorunlu olmamakla birlikte, ispat açısından bu başvurunun noter kanalı ile yapılması işçinin lehine olacaktır. Bu süre içerisinde başvuru yapmayan işçinin iş akdinin feshi geçerli hale gelecektir. 

İşveren, işçinin başvurusundan itibaren 1 ay içerisinde işçiyi işe başlatmak zorundadır. Eğer işveren, işçiyi işe başlatmazsa Mahkemece en az 4 aylık en çok da 8 aylık ücreti üzerinden hesaplanan, bir işe başlatmama tazminatını işçiye ödemek zorunda kalacaktır. 

İşçi işe başlatılmış olsun ya da olmasın çalışmadığı dönemlere ilişkin olarak en çok 4 aya kadar ücret ve diğer haklarını da alabilecektir. 

İşverenin işçiyi işe başlatma kararına rağmen işçi makul sürede işe başlamamışsa iş akdi feshedilmiş sayılacaktır.

Bu yazımızda her ne kadar genel hatları ile işe iade davalarından bahsetmiş isek de somut olaya göre değişen birçok husus bulunmakta olup hukuki sürecin daha sağlıklı yönetilmesi adına her zaman bir uzmandan yardım almakta fayda vardır. 














İş akdi geçersiz bir nedenle yahut da hiçbir neden gösterilmeksizin sonlandırılan işçi, şartları oluşmuş ise, işe iadesine yönelik de dava açabilmektedir. İşe iade davası açabilmenin birincil şartı iş akdinin işveren tarafından geçersiz bir nedenle sonlandırılması iken ikinci şart ise işçinin iş güvencesi kapsamında olmasıdır.


İŞE İADE DAVALARI

Av. Hüsne Şahin

Türk Ceza Kanunu m.125’de tanımlanan hakaret suçu, “Kişilere Karşı Suçlar” ana başlığı altında yer alan “Şerefe Karşı Suçlar” kapsamında düzenlenmiştir. Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte “somut bir fiil veya olgu isnat etmek” veya “sövmek” suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak şeklinde oluşan seçimlik hareketli bir suç tipidir. TCK 125. maddesinde belirtildiği üzere kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte bir fiil veya olgu isnat edilmelidir. Bu kavram neticesinde hangi kelimelerin kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte olduğu ile ilgili somut olaylar incelenecektir. Bu kapsamda Yargıtayın yerleşik kararları ışığında sıkça sorulan bazı kelimelerin hakaret sayılıp sayılmayacağı yazımızda incelenmiştir.

-İlk olarak Yargıtay bazı kelimeleri kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek ağırlıkta bulmamış bu kelimeler için" kaba hitap , nezaket dışı kelime ve sözler" ifadesini kullanmıştır. Aşağıda  belirtilmiş bu kelimeler kaba söz/hitap kabul edilecek ve hakaret suçunu oluşturmayacaktır.

"...'**terbiyesiz herifler** ' biçimindeki sözlerin, nezaket dışı kaba hitap tarzı olup, sövme, somut bir fiil ya da olgu isnadı olarak kabul edilemeyeceği, müştekilerin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurları oluşmadığından.."18.Ceza Dairesi 2017/6450 E. ,  2019/10939 K.

“...'**sizden bu beklenir adalet bu kadar, siz insan mısınız**' şeklindeki sözlerinin mağdurun onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu gözetilmeden hükümlülük kararı verilmesi..." 18. Ceza Dairesi 2015/6492 E.  ,  2015/3335 K.


"...'**Ateist, Allahsız Kitapsız**' tarzında sözler söylediği, şeklinde kabul edilen olayda, sanığın kullanmış olduğu ifadelerin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibari ile oluşmadığı gözetilmeden...."18. Ceza Dairesi 2015/35894 E.  ,  2017/8117 K.

"...' **sen kalıbının adamı değilsin**' şeklinde ve kaba hitap tarzı niteliğindeki sözleri ile sanık ...’ın ...’e söylediği kabul edilen '**ne diyorsun lan**' şeklinde ve kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerinin, tarafların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle .."18. Ceza Dairesi 2017/7394 E.  ,  2019/10751 K.

"...**'kıllık yapıyorsunuz, boşuna oturuyorsunuz, işinizi yapmıyorsunuz terbiyesiz**' şeklindeki sözün muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibariyle oluşmadığı gözetilmeden.." 18. Ceza Dairesi  2019/1873 E.  ,  2019/6555 K.

"...'**Sizin maaşınızı biz veriyoruz, biz konuşuruz ama siz konuşamazsınız, çeneni kapat**' şeklinde söylediği sözlerin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek tarzda somut bir fiil isnadı ya da sövme içermediği, kaba hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibari ile oluşmadığı gözetilmeden..."18. Ceza Dairesi  2015/4229 E.  ,  2015/5707 K.

"...'**ne kadar bencil ve yalancı adam olduğunu Allah bana gösterdi, yalancılar**' şeklindeki sözün, mağdurun onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı davranış niteliğinde olduğu ve hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden..."18. Ceza Dairesi  2019/11735 E.  ,  2020/7439 K.

"...'**delikanlı değilsin, sen karısın**' şeklinde ve kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerinde hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden..." 18. Ceza Dairesi  2015/44413 E.  ,  2017/15756 K.

"...'**sen şizofren hastasısın, iki ruhlusun, doktora git bir an evvel sağlığına kavuş** 'şeklindeki sözlerinin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, ağır eleştiri niteliğinde olduğu ve hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden ..." 18. Ceza Dairesi 2015/11055 E. ,  2015/10949 K.

-Yine Yargıtay Ceza Genel Kurulu ve Yargıtay Ceza Daireleri beddua niteliğindeki sözleri hakaret olarak kabul etmemiştir.

"...'**Bu mu sizin adaletiniz, Allah belanızı versin, Allah çoluğunuzdan çocuğunuzdan çıkartsın**' şeklindeki sözlerinin muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı ve beddua niteliğinde olduğu..."18. Ceza Dairesi   2016/12319 E.  ,  2018/11613 K.

"..'**canın cehenneme**' biçimindeki sözlerin katılanı aşağılama, küçültme boyutuna ulaşmayan, rahatsız edici tarzda dile getirilmiş beddua niteliğinde olduğu gözetilerek...18. Ceza Dairesi 2015/6116 E.  ,  2015/3252 K.

"... ' **Bismillahirrahmanirrahim bizi yaratan, kollayan, rızıklandıran Allah'a ham dolsun, peygamberlerine selam olsun, siz bizi çok üzdünüz, canımızdan can aldınız, Yüce Allah ahiretinizi cehenneme çevirsin, her iki cihanda yüzünüz gülmesin, Allah'ın laneti senin ve ailenin üzerine olsun, utanmadan bir de yılbaşı kutluyon, Allah'ın gazabı ve laneti senin ve ailenin üzerine olsun, ahiretin cehennem olsun, bu da Allah'dan son dileğim, Allah her şeye kadirdir bir daha arama sakın sakın, çoluğundan çocuğundan çıksın amin**' şeklindeki ifadelerin mağdurun onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, beddua niteliğinde olması nedeniyle, hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden.."18. Ceza Dairesi      2015/6761 E.  ,  2015/6018 K.

-Ağır eleştiri veya rahatsız edici sözler hakaret suçu kapsamında değerlendirilmeyecektir.

"...'**senden memur olmaz, ne biçim memursun**' şeklinde ağır eleştiri niteliğindeki sözlerin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden..." 18. Ceza Dairesi   2016/17613 E.  ,  2019/3425 K.

"... Ağır Ceza Mahkemesi heyetinde bulunan hakimlere yönelik söylediği kabul edilen '**Yuhh adaletiniz bu mu**' şeklindeki sözlerin mahkeme heyetinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, ağır eleştiri niteliğinde olduğu ve hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden..."18. Ceza Dairesi   2015/6151 E.  ,  2015/3567 K.

"...'**Sen ne işe yararsın, bilmiyorsan burada oturma, seni buraya kim oturttu?**' şeklindeki sözlerin, ağır eleştiri ve kaba hitap tarzı niteliğinde olması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden..."18. Ceza Dairesi  2015/7358 E.  ,  2015/14397 K.

"...'**kimsin ulan sen, tahsilatçı mısın mafya mısın tetikçi misin avukat mısın**' şeklinde, ağır eleştiri ve kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerinde hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden.."18. Ceza Dairesi  2015/37776 E.  ,  2017/8960 K.

Hangi kelimelerin hakaret sayılıp sayılmayacağı hususunda net bir ölçüt bulunmamaktadır. Her somut olay kendi içinde ayrı değerlendirmelidir. Bu doğrultuda Yargıtay kararları somut olay değerlendirilmesi açısından bize ışık tutmaktadır. Doğru değerlendirme için uzman bir kişiden yardım almak faydalı olacaktır.


Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte “somut bir fiil veya olgu isnat etmek” veya “sövmek” suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak şeklinde oluşan seçimlik hareketli bir suç tipidir.

Hakaret Sayılmayan Kelimeler

Av. Malhun Cenk Aydın

phone

## İsim ve Soyisim Kaydının Düzeltilmesi ve Değiştirilmesi Mümkün Müdür?
Nüfus kayıt örneği, kişinin aile kütüğündeki nüfus kaydının çıkarılarak aslına uygunluğu onaylanmış ve aksi kanıtlanıncaya kadar geçerli olan resmi bir belgedir. Nüfus kaydı; kişinin isim, soyisim, uyruk, cinsiyet, anne adı, baba adı gibi esaslı kimlik bilgilerini içermektedir. Bu kayıtlar çeşitli sebeplerden ötürü hatalı olarak düzenlenebilmektedir. Nüfus kaydında yapılan hataların düzeltilmesi ise ancak mahkeme yolu ile mümkündür. Nitekim, nüfus kaydında yapılacak değişiklikler kamu düzenini ilgilendiren hususlardandır. Bu nedenle, bazı istisnalar haricinde, Nüfus Müdürlükleri'nin kişilerin talebi ile nüfus kaydında değişiklik yapmaları mümkün değildir. Uygulamada en sık karşılaşılan talepler, isim ve soyisim kayıtlarının düzeltilmesi ve değiştirilmesine yönelik taleplerdir. 

## İsim ve Soyisim Kaydının E-Devlet Aracılığı İle Düzeltilmesi Mümkün Müdür?

Nüfus kütüklerine hatalı veya eksik olarak tescil edilen bilgilerin Nüfus Müdürlükleri aracılığı ile düzeltilmesi mümkündür. Bu durumda, kişiler e-devlet üzerinden talep oluşturmak suretiyle düzeltme talebinde bulunabilmektedir. Ancak, bu düzeltmeler sınırlı değişiklikler için geçerlidir. Vatandaşlara bir defaya mahsus olarak verilen bu hak, yalnızca yazım hatalarından kaynaklanan maddi hataların düzeltilmesi veya açık bir şekilde genel ahlaka aykırı olarak görülen isim soyisim kayıtlarının düzeltilmesi için kullanılabilecektir. Örneğin; kişinin nüfus kaydında ''Ayişe'' olan isminin ''Ayşe'' olarak düzeltilmesi veya ''Rabiye'' olan isminin ''Rabia'' olarak düzeltilmesi mümkündür. Bununla birlikte, toplum içinde gülünç karşılanabilecek veya genel ahlak kuralları ile örtüşmeyen isim ve soyisimlere örnek olarak; kişinin nüfus kaydında ''Dönek, Koyun, Ahmak, Şebek'' gibi soyisimlerin değiştirilebilmesi mümkündür. Ancak, kişilerin bunun dışında yapacakları tüm değişiklikler ancak mahkeme yolu ile söz konusu olabilecektir. 

## İsim ve Soyisim Değişikliğinin Şartları Nelerdir?
Nüfus kaydındaki basit maddi hataların düzeltilmesi dışında, söz konusu kayıtların değiştirilmesi de belli şartlar altında mümkündür. Örneğin bir kişi ''Memet'' olan adının ''Mehmet'' olarak düzeltilmesini E-Devlet üzerinden talep edebileceği gibi mahkeme yolu ile de talep edebilecektir. Ancak, ''Memet'' olan isminin ''Mustafa'' olarak değiştirilmesini isteyen kişi bunu ancak mahkeme aracılığı ile talep edebilecektir. Ancak, kişilerin bu kayıtları keyfi olarak değiştirmeleri mümkün değildir. İsim ve soyisim değişikliği, isim ekleme veya isim çıkarma taleplerinin mahkeme tarafından kabul edilebilmesi için haklı sebeplerin varlığı gerekmektedir. 

Türk Medeni Kanunu'nun 27. Maddesi uyarınca: ''Adın değiştirilmesi, ancak haklı sebeplere dayanılarak hâkimden istenebilir.'' Denilmektedir. Bu doğrultuda hem isim hem de soyisim değişiklikleri için haklı sebeplerin varlığı aranmaktadır. İlgili maddede, haklı sebeplerin neler olduğu tek tek sayılmamış ve bu konuda takdir yetkisi hakime bırakılmıştır. Uygulamada, haklı nedenleri Yargıtay içtihatları ışığında değerlendirmek mümkündür. Yargıtay kararlarına bakıldığında isim değişikliği için haklı neden sayılan hallerin başında; kişinin toplum içerisinde farklı bir isimle biliniyor ve tanınıyor olması, kişinin ismini benimseyememiş olması, kişinin ismiyle ilgili bir travmasının bulunması, isminin gülünç veya genel ahlaka aykırı olması gibi nedenler gelmektedir. Soyisim değişikliği için kabul gören haklı nedenler ise genellikle isim değişikliği için sayılan nedenler ile aynı olmakla birlikte, kişinin babası ile ilgili manevi sebeplerin varlığı hallerinde de mümkündür. Örneğin; kişinin babasının babalık görevlerini yerine getirmemesinden kaynaklı olarak babası ile bağ kuramamış olması gibi nedenler soyisim değişikliği için haklı sebep olarak kabul edilebilmektedir. 

_''İsmini benimsemeyen, kişiliği ile özdeşleştiremeyen kişinin, ismini değiştirmek en doğal hakkıdır. Kişi genellikle belli bir soyadı ile doğar ve doğar doğmaz da ailesi tarafından konan bir isimle anılır. Bu kişi büyüyüp ergin oluncaya kadar öz veya soy ismini benimseyememiş onunla kendisini özdeşleştirememiş olmasına rağmen onu bu isimle veya soy ismiyle yaşamını sürdürmeye zorlamada hiç bir toplumsal yarar olamaz. Hal böyle olunca da, isim değiştirme istemlerini içeren davalarda davacının tercih ve arzusunun ön planda tutulması, onun öncelikle dikkate alınması gerekir.'' (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 1989/1012 E, 1989/2375 K, 02.03.1989 T)_

_''4721 Sayılı Türk Medeni Yasasının 27. maddesi hükmü uyarınca "kişi haklı nedenlere dayanarak adının değiştirilmesini hakimden isteyebilir." Hangi hallerin haklı sebep teşkil ettiği konusu her bir davadaki özel koşullara göre mahkemece belirlenecektir. Bu belirleme yapılırken objektif koşullardan çok değiştirme isteminde bulunanın mahkemeye sunacağı özel nedenlerin dikkate alınması gerekir. Bu özel, kişiye özgü nedenler; istemde bulunanın kişiliği, sosyal statüsü, aile ilişkileri de gözönünde bulundurularak hakim tarafından değerlendirilmelidir. Ad ve soyadı kişiliğin ayrılmaz bir öğesidir. Kişi bununla anılır ve tanımlanır. Ad veya soyadı niteliği gereği onu taşıyan kişi tarafından benimsendiğinde anlam taşır. Adını benimsemeyen kişiliği ile özdeşleştirmeyen kimsenin, adını değiştirmek istemesi en doğal hakkıdır.'' (T.C. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi  2015/3787 E.  ,  2015/17157 K.)_

_''Dava önadın değiştirilmesi istemine ilişkindir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 27. maddesi hükmü uyarınca kişi, haklı nedenlere dayanarak adının değiştirilmesini hakimden isteyebilir. Yargıtay uygulamalarında yasanın buyurucu hükümlerine aykırı olmamak koşuluyla bir kişi çevresinde tanındığı adını kullanabilir ve bu adla nüfusa tescilini isteyebilir. Dosya içindeki bilgi ve belgelerin incelenmesinde, davacının yakın arkadaş ve akraba çevresinde "..." adıyla tanındığı ve bilindiği, kendisine bu ad ile hitap edildiği anlaşılmış olmakla davacı tarafından haklı nedeni kanıtladığından davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile reddi doğru görülmemiştir.'' (T.C. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi 2015/22674 E.  ,  2016/566 K.)_

_''4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 27. maddesi hükmüne göre adın ve soyadın düzeltilmesi haklı nedenlere dayanılarak hakimden istenebilir. Somut olayda davacı, ailesi ve tüm çevresinde Leyla adı ile bilindiğini açıklamış, dinlenen tanıklar da davacıyı Leyla adı ile tanıdıklarını beyan etmiştir. Bu durumda davacının Leyla adı ile tanındığı dikkate alınarak davanın kabulüne karar vermek gerekirken, yerinde olmayan gerekçe ile reddine karar verilmesi doğru görülmemiştir.''  (T.C. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E. 2014/18248 K. 2015/7152 T. 30.4.2015)_

_''Davacı dava dilekçesinde evlatlık olarak aldığı velayeti altındaki kızının adının aile arasında ve çevrede “Alara” olarak tanınıp bilinmesini istediğini, ancak nüfusa “Cansu” olarak kaydedildiğini, bu farklılığın ileride kendisini mağdur edeceğini dava etmiş, dinlenen tanık da bu iddiayı doğrular biçimde beyanda bulunmuş ise de, mahkemece davanın reddine karar verilmiştir. Medeni Yasanın 27. maddesine göre haklı sebebin varlığı halinde ismin değiştirilmesi mümkün olup Yargıtay uygulamalarında da kişinin çevresinde tanınıp bilindiği ismi ile anılmayı ve bunu kayden taşımayı istemesinin haklı sebep teşkil edeceği kabul edilmiştir. Bu halde kanuni bir sakınca da olmadığı anlaşıldığı durumda davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, ispatlanamadığı gerekçesiyle davanın reddi doğru görülmemiştir.'' (Yargıtay 18. Hukuk Dairesi 2002/9677 E, 2002/11606 K, 25.11.2002 T)_

_''Davacılar dava dilekçesinde, velayetleri altındaki kızlarının “Dersim” adı ile tanındığını ileri sürerek nüfus kütüğünde yazılı “Dilan” adının “Dersim” olarak değiştirilmesini istemişlerdir. Kişi, haklı nedenlere dayanarak adının değiştirilmesini hakimden isteyebilir. Davacıların kızlarının “Dersim” adı ile tanındığı dosya içeriğinden anlaşıldığına göre, adının değiştirilmesi için haklı nedeni bulunduğundan istemin kabulü gerekir.'' (T.C. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E. 2011/9929 K. 2011/12617 T. 12.12.2011)_

_''Davacı dava dilekçesinde...olan soyadının Ilgaz olarak düzeltilmesini istemiş, mahkemece davacının davasını ispatlayamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Davacı dava dilekçesi ve duruşmadaki beyanında; babasının annesini ve kendisini terk ettiğini, 2 yaşındayken annesinden boşandığını, terk ettikten sonra ne maddi ne manevi olarak kendisiyle ilgilenmediğini, biyolojik açıdan babası olması dışında kendisiyle hiçbir duygu bağının olmadığını, baba olarak benimsemediği bir kişinin soyadını taşımanın kendisini inanılmaz derecede rahatsız ettiğini, çevresinde ... soyadını taşıyan sadece kendisi olduğunu, ayırca bu soyismin hiçbir konuda gayret sarfetmeyen bir kişiymiş gibi algılanması sebebiyle üzüntüye sebep olduğunu belirterek soyadının Ilgaz olarak düzeltilmesini istemiştir.Somut olayda, davacının dava dilekçesinde ileri sürdüğü hususlar dosyada toplanan kanıtlar sözü edilen Kanun maddesine göre haklı neden sayılarak soyadın değiştirilmesi yönünden davanın kabulüyle davacının soyadının talep gibi düzeltilmesine karar verilmesi gerekirken, yerinde olmayan gerekçe ile davanın reddine karar verilmesi, doğru görülmemiştir.'' (T.C. YARGITAY 8. HUKUK DAİRESİ E. 2017/6537 K. 2017/16938 T. 14.12.2017)_

## İsim ve Soyisim Değişikliği Davaları Hangi Mahkemede Açılır?
 Uygulamada nüfus kaydının düzeltilmesi ve değiştirilmesine ilişkin davaların çekişmesiz olması nedeniyle Sulh Hukuk Mahkemeleri'nde açılması sıklıkla yapılan hatalardandır. Ancak, isim ve soyisim değişikliği davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleri'dir. Bu davada yetkili mahkeme ise davayı açan kişinin yerleşim yeri ya da nüfusa kayıtlı olduğu yer mahkemesidir. Yine bu davalarda hasım olarak davayı açan kişinin bağlı olduğu nüfus müdürlüğü gösterilmektedir. Uygulamada, hasım hatalı olarak gösterilse dahi hakim tarafından re'sen düzeltilmektedir.
 
## İsim ve Soyisim Değişikliği Davaları Hangi Deliller ile İspatlanabilir?
İsim ve soyisim değişikliği davalarında, mahkeme öncelikle kolluk marifetiyle kişinin aranan kişilerden olup olmadığını tespit etmektedir. Kişinin aranan kişilerden olmadığının anlaşılması üzerine, haklı nedenlerin varlığının davacı tarafça ispatlanması gerekmektedir. Haklı nedenlerin varlığı ise her türlü yasal delil ile ispatlanabilecektir. Kişinin çevresinde farklı bir isim veya soyisim ile tanınıyor olduğunun tanık delili ile ispatlanması uygulamada en çok karşılaşılan durumlardandır. Bu kapsamda, hakim haklı sebeplerin varlığına kanaat getirdiği takdirde davanın kabulüne karar verebilecektir. 

İsim ve soyisim değişikliği için dava dilekçesi hazırlanması, haklı nedenlerin varlığının ispatlanması, delillerin toplanması ve mahkemeye sunulması, somut olaya uygun emsal kararların gösterilmesi, kararın kesinleşmesi ve nüfus kayıtlarına tescil edilmesi süreçlerinin takip edilmesi adına alanında uzman kişilerden destek alınmasını tavsiye ederiz.

**Av. Nurefşan İRDEMEZ**





kimlik-kartlarinda-e-imza-donemi-basliyor_7847289326_-1x-1_false_false.jpg

Nüfus kaydı; kişinin isim, soyisim, uyruk, cinsiyet, anne adı, baba adı gibi esaslı kimlik bilgilerini içermektedir. Bu kayıtlar çeşitli sebeplerden ötürü hatalı olarak düzenlenebilmektedir. Nüfus kaydında yapılan hataların düzeltilmesi ise ancak mahkeme yolu ile mümkündür. 

İSİM VE SOYİSİM DEĞİŞİKLİĞİ DAVALARI

Av. Nurefşan İrdemez

linkedin


Boşanma davası açmaya hakkı olan eş, boşanmaya neden olan karşı yanın kusurlu davranışlarını izah ederek yetkili aile mahkemesinden boşanma talep edebilecektir. Boşanma sebebi ispatlanmış olursa, hâkim boşanmaya karar verebilecektir. İşte bu aşamada dikkat edilmesi gerekenlerden biri boşanma davası açarken dayanılan nedenlerin önceden affedilmemiş eylemler olmasıdır. Davacı, önceden karşı yanın yani eşinin kusurlu davranışlarını affettiyse; affettiği hususlara dayanarak açtığı boşanma davası reddedilecektir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2017/2067 E., 2019/296 K. Sayılı Kararı ile "Boşanma davasında af niteliğinde sayılan davranışlar boşanma davasının reddine gerekçe oluşturur. "Af" sözlük anlamı ile bir suçu, bir kusuru veya bir hatayı bağışlama olarak tanımlanmış olup, ceza hukukunda yer verildiği gibi özel hukuk bakımından da Kanunlarımızda düzenleme yeri bulan, esasen bir haktan vazgeçmeyi içeren bir his açıklaması veya bir davranış şeklidir." şeklinde af olgusunu açıklamıştır.
 
Örnekle açıklamak gerekirse; davacı eş aldatılmış ancak eşini affetmişse açacağı boşanma davasında affettiği aldatma olayı karşı tarafa kusur olarak yüklenemeyecektir. Yaşanan olayların affedildiğinin beyan edilmesi, olayı hoşgörü ile karşılayacak nitelikte davranışlar sergilemek, yaşanan olaylara rağmen evlilik birliğini devam ettirmek gibi durumlar affetmeye örnek gösterilebilir. 

Aşağıda aktardığımız konuya ilişkin yargıtay kararları yer almaktadır. Yargıtay kararlarının incelenmesinde somut olayın özelliğine ve irdelenmesine göre af iddiasının değerlendirildiği görülecektir.

**Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2017/2067 E., 2019/296 K.;**
"O hâlde, tarafların sırf aynı evde yaşaması evlilik birliğinin hâlen çekilebilir olduğunu gösteren bir delil veya olgu olarak kabul edilemeyeceği gibi, **mahkemenin de kabul ettiği üzere taraflar arasında yaşanan ve ceza davasına konu olan fiziksel şiddet olayından sonra tarafların barışarak birlikte yaşamaya devam ettiği, öte yandan davalı erkeğin bu iddia nedeniyle yargılanıp mahkumiyetine yeterli delil bulunmadığından beraat ettiği**, dolayısıyla fiziksel şiddet iddiasının davacı erkeğe kusur olarak yüklenmesinin mümkün görülmediği, ancak davacının eşine hakaret ettiği, davalı kadının ise eşine "şizofren" şeklinde sözler söylediği ve eşini eve almadığı tüm dosya kapsamı ile sabittir. Bu durumda, mahkemece tarafların eşit kusurlu olduğu gerekçesiyle boşanma kararı verilmesi isabetlidir."

**Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2016/13152 E., 2017/10906 K;**
"**Affın kabul edilebilmesi için affı gösterir fiili bir tutum ve davranışın gerçekleşmiş olması gerekmekte olup ayrıca af olgusunu iddia edenin bunu somut delillerle kanıtlaması gerekir.** **Yapılan yargılama ve toplanan delillerden, tarafların yılbaşı günü çocukları için bir araya geldiği, hava muhalefeti nedeniyle davacı kadın ile davalı erkeğin aynı evde kaldığı taraf ve tanık beyanları ile sabit olup bu durum tarafların evlilik birliğini devam ettirmek üzere bir araya geldiğini göstermeye yeterli değildir.** Bu durumda kusurlu davranışların affedildiği en azından hoşgörü ile karşılandığının kabulüne olanak bulunmamaktadır."

**Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2016/17641 E., 2018/5896 K;**
"Yapılan yargılama ve toplanan delillerden; tarafların 01.07.2014 tarihinde evlendikleri, düğün merasiminin ise 22.02.2015 tarihinde yapıldığı, davalı-davacı erkeğin güven sarsıcı davranışları konusunda kadının bilgisi olmasına rağmen düğünün gerçekleştiği, düğün günü taraflar ve aileleri arasında düğünde takılan takılar sebebiyle bir takım olumsuz olayların yaşandığı, ancak buna rağmen tarafların balayına gittikleri bir süre sonra fiilen ayrıldıkları anlaşılmaktadır. Taraflar düğünden sonra birlikte balayına gittiklerine göre, tarafların bu tarihten önceki olayları karşılıklı olarak affettiklerinin en azından hoşgörü ile karşıladıklarının kabulü gerekir. Taraflarca affedilen veya hoş görülen olaylar boşanma davasında taraflara kusur olarak yüklenemez. Mahkemece taraflara kusur olarak yüklenen "güven sarsıcı davranış, küfürlü sözler ve ağır laflar" şeklindeki vakıalar düğün günü ve öncesinde yaşanan olaylar olup, az önce açıklandığı üzere taraflarca affedilmesi sebebiyle taraflara kusur olarak yüklenemez."

**Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2014/26686 E., 2015/11900 K.;**
"Yapılan soruşturma ve toplanan delillerden davalı-davacı kocanın mahkemece kabul edilen kusurlu davranışları yanında davacı-davalı kadının da eşine hakaret içerikli mesajlar gönderdiği, davalı-davacı eşini affetmesinin söz konusu olmadığı anlaşılmaktadır. Bu halde taraflar arasında ortak hayatı temelinden sarsacak derecede ve birliğin devamına imkân vermeyecek nitelikte bir geçimsizlik mevcut ve sabittir. Olayların akışı karşısında davalı-davacı koca da dava açmakta haklıdır. Bu şartlar altında eşleri birlikte yaşamaya zorlamanın artık kanunen mümkün görülmemesine göre, davalı-davacı kocanın davasının da kabulüyle boşanmaya (TMK.md. 166/2) karar verilecek yerde, yetersiz gerekçe ile davasının reddi doğru bulunmamıştır."

**Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2021/488 E., 2021/1608 K.;**
"..Erkeğe bölge adliye mahkemesince yüklenen diğer kusurlar yönünden ise tanık beyanlarının tarafların barışıp bir araya geldikleri ve erkeğin görev yaptığı Şırnak ilinde otelde birlikte yaşadıkları son dönemlere ilişkin olmadığı gibi soyut ve kadından aktarıma dayalı beyanlar olduğu, bu nedenle bu vakıaların da erkeğe kusur olarak yüklenemeyeceği, sonuç olarak tarafların bir araya gelerek karşılıklı olarak önceki olayları affetmeleri nedeniyle affedilen en azından hoşgörü ile karşılanan vakıaların af kapsamında kalıp sonrası dönem için ise erkeğin ispatlanan herhangi bir kusurunun tespit edilemediği anlaşılmaktadır."

Mutlu ve huzurlu günler dileriz.

Yukarıda yer alan yargıtay kararları https://karararama.yargitay.gov.tr/ sitesinden alınmıştır.


Boşanma davası açmaya hakkı olan eş, boşanmaya neden olan karşı yanın kusurlu davranışlarını izah ederek yetkili aile mahkemesinden boşanma talep edebilecektir. İşte bu aşamada dikkat edilmesi gerekenlerden biri boşanma davası açarken dayanılan nedenlerin önceden affedilmiş olup olunmadığıdır. Davacı, önceden karşı yanın yani eşinin kusurlu davranışlarını affettiyse; affettiği hususlara dayanarak açtığı boşanma davası reddedilecektir.


BOŞANMA DAVASINDA AF OLGUSU 

Av. Fatma Nurşan Ofluoğlu

instagram

Önceki yazımızda markanın ne olduğuna değindik. Bu yazımızda ise marka tescilinde mutlak ret nedenlerini ele alacağız. 

Markanın sunmuş olduğu koruma haklarının kullanılabilmesi için markanın tescil edilmesi gerektiğinden* daha önce de bahsetmiştik. Markanın tescili hususu Sınai Mülkiyet Kanunu(SMK) kapsamında düzenlenmiştir. Ancak SMK, hangi markaların tescil edilebileceğini düzenlemek yerine hangi markaların tescil edilemeyeceğini düzenleyerek tescil edilebilecek işaretlerin sınırlarını geniş tutmuştur.

SMK, hangi durumlarda markanın tescil edilemeyeceğini mutlak ve nispi ret nedenleri olmak üzere ikiye ayırmıştır. Bu ayrım başlıca markanın tesciline itiraz edebilecek olan otoritelerin ayrımından gelmektedir. 

Başka bir deyişle mutlak ret nedenlerinden birine bile sahip olan bir başvuru, TÜRKPATENT tarafından tescil edilemez olarak değerlendirilecek ve marka olarak tescil edilmeyecektir. Ola ki TÜRKPATENT değerlendirme aşamasında mutlak ret nedenini gözden kaçırdı ve marka tescil edildi ise bu markanın tesciline herkes itiraz edebilecektir. Ancak bir marka nispi ret nedenlerinden birini taşıyorsa, marka tesciline ancak ilgili kişiler itiraz edebilecektir. Nispi ret nedenlerine ilişkin yazılarımız için bloğumuzu takipte kalınız.

Mutlak ret nedenleri, SMK madde 5 ile düzenlenmiştir. Madde ilk olarak, önceki yazımızda detayları ile incelemiş olduğumuz markanın temel özelliklerinin düzenlendiği dördüncü maddeye dikkat çekmiştir. Madde dört kapsamında marka sayılamayacak işaretler marka olarak tescil edilemez. [Madde dört hakkında bilgi almak için önceki yazımızı ziyaret edebilirsiniz.](https://www.edinimhukuk.com/blog/post/marka-nedir#)

Bir diğer kriterimiz ayırt ediciliğe sahip olmayan işaretlerdir. Ayırt edicilik kıstası SMK kapsamında ilk defa madde 4 kapsamında düzenlenmiştir. Marka hususunda SMK ve kanunun yönetmeliğinde oldukça geniş yer tutan ayırt edicilik unsuru, kanunumuzca tanımlanmış değildir. 

Madde 5 bağlamında verilen ayırt edicilik aslen maddenin geri kalanında verilmiş olan bentleri de içine almaktadır. Zira ayırt ediciliğe sahip olmayan işaretler markanın tescilinin istendiği sektörde terim olarak kullanılan adlar ya da cins adları olabilir. Yine günlük olarak kullanılan ve halk açısından herhangi bir ayırt ediciliğe haiz olmayan bu sebeple marka olarak tescil edildiğinde diğer kullanıcılar açısından sürekli sorun yaratacak adlar ayırt ediciliğe sahip olmayan adlar olarak sayılabilir.

Burada kanun koyucu, tek bir kişi tarafın örneğin “kaşık” markasının tescil edilmesini uygun bulmamıştır. Bunun en büyük sebebi marka hakkı sahibinin gelecekte “kaşık” adını kullanacak herkese karşı marka hakkını öne sürerek bu hakkı suiistimal edebileceği ihtimalidir. Aynı durum cins ve terim adlarında da geçerlidir. 

SMK madde 5, sonraki bentlerinde ayırt edicilik faktörüne dair spesifik alanlarda marka olarak tescil edilemeyecek adlara yer vermektedir. 

Maddenin (c ) bendi şu şekildedir: “_Ticaret alanında cins, çeşit, vasıf, kalite, miktar, amaç, değer, coğrafi kaynak belirten veya malların üretildiği, hizmetlerin sunulduğu zamanı gösteren veya malların ya da hizmetlerin diğer özelliklerini belirten işaret veya adlandırmaları münhasıran ya da esas unsur olarak içeren işaretler._” Bu madde kapsamında sayılan özellikle kalite ve coğrafi kaynak belirten adlar, halk arasında yanlış bir kalite beklentisi yaratabileceği ve bu vesile ile halkı yanıltabileceği düşüncesi ile kanun koyucu tarafından marka olarak tescil edilemeyecek adlardan sayılmıştır.

Maddenin (ç) bendi, aynı mal ve hizmetler açısından kurum nezdinde marka tescili olan adlar ile aynı yahut bu adlara ayırt edilemeyecek kadar benzer adların tescil edilemeyeceğini düzenler. Örneğin, bir kıyafet markası olan “Cherry” adı TÜRKPATENT nezdinde önceki bir tarihte tescil edilmiş ve koruması devam ediyorsa, “Chery” şeklinde bu ada ayırt edilemeyecek kadar benzer bir ad kıyafet markası olarak tescil edilemeyecektir.

Maddenin (d) bendi ile (c ) bendi oldukça benzerdir. (d) bendi metni şu şekildedir: “_Ticaret alanında herkes tarafından kullanılan veya belirli bir meslek, sanat veya ticaret grubuna mensup olanları ayırt etmeye yarayan işaret veya adlandırmaları münhasıran ya da esas unsur olarak içeren işaretler._” Madde kapsamında tekraren herkes tarafından kullanılan ve gerçekten bir ayırt ediciliğe sahip olmayan adlardan bahsedilmektedir. Örneğin yalnızca “Avukat”, “Doktor” ya da “Tıp” şeklinde bir marka tescil edilemeyecektir.

Maddenin (e) bendi “_Malın doğası gereği ortaya çıkan şeklini ya da başka bir özelliğini veya teknik bir sonucu elde etmek için zorunlu olan veya mala asli değerini veren şeklî ya da başka bir özelliğini münhasıran içeren işaretler._” şeklindedir. Markanın vermiş olduğu korumadan yararlanmak her üreticinin hakkıdır. Aynı malı aynı şekilde üretmek zorunda olan diğer firmaların, tek bir firmanın önceki tarihli markası sebebi ile ürünlerini üretememeleri piyasada tek el yaratacağından kanun koyucu bu tür işaretlerin marka olarak tescilini yasaklamıştır.

Daha önce (c  ) bendini açıklarken bazı işaretlerin halkı kalite ve coğrafi kaynaklar açısından yanıltacağını ve bu sebeple marka olarak tescil edilemeyeceğini belirtmiştik. Kanun, madde 5’in (f) bendinde bu hususa daha açık ve tartışmaya yer bırakmayacak bir şekilde yer vermiş bulunmaktadır. “_Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya coğrafi kaynağı gibi konularda halkı yanıltacak işaretler._” şeklinde düzenlenen (f) bendi, bu adların marka olarak tescil edilemeyeceğini net olarak belirtmiştir.

SMK madde 5, (g) ve (ğ) maddelerinde 20.03.1983 tarihinde Sınai Hakların Korunması Hususunda imzalanan Paris Sözleşmesi’nin 6. maddesine atıf yapmaktadır. Paris Sözleşmesinin 2. Mükerrer 6. Maddesi metni aşağıdaki gibidir.

“_**Markalar:** Devlet Amblemleri, Resmi Ayar Damgaları ve Devletlerarası Teşkilatların Amblemleri ile ilgili Yasaklar_

_(a) Birlik ülkelerine ait armaların, bayrakların ve diğer Devlet amblemlerinin, ve bu ülkelere kabul edilmiş olan resmi kontrol ve teminatı belirten resmi işaretler ve ayar damgalarının ve hanedan armacılığı bakımından taklitlerinin ticari markalar veya markların bir unsuru olarak yetkili makamlardan izin almaksızın kullanılması uygun önlemlerle yasaklamak ve tescili reddetmek ya da geçersiz kılmak hususlarında, Birlik ülkeleri mutabık kalmışlardır._

_(b) Yukarıdaki (a) bendinde belirtilen hükümler, korunmaları için tesis edilmiş olan yürürlükteki uluslararası sözleşmelere konu olan armalar, bayraklar, diğer amblemler, kısaltılmış kelimeler vs. dışında, Birlik ülkelerinden birinin veya daha fazlasının üye olduğu Devletlerarası Uluslararası Teşkilatların armaları, bayrakları, diğer amblemleri ve isimleri vs. için de aynı derecede geçerli olacaktır._ 

_(c ) Hiç bir Birlik ülkesi, bu Sözleşmenin o ülkede yürürlüğe girmesinden önce iyi niyetle elde edilmiş hakların sahiplerinin aleyhine olacak bir şekilde yukarıdaki (b) bendinin hükümlerini uygulamaya zorunlu olmayacaktır. Birlik ülkeleri, yukarıdaki (a) bendinde sözü edilen kullanmanın veya tescilin kamuda ilgili teşkilatlarla arma, bayrak, amblem, kısaltma ve isimler arasında bir bağlantı olduğu fikrini uyandıracak veya bu kullanma veya tescilin kamuda kullanıcı ile teşkilat arasında bir bağ olduğu şeklinde yanlış bir düşünce uyandıracak mahiyette olmaması durumunda söz konusu hükümleri uygulamak zorunda olmayacaktır._”

Metinden de anlaşıldığı üzere üye ülkelerde, ülke ve uluslararası birliklerin bayrakları, armaları ve amblemleri marka olarak tescil edilemeyecektir. Madde 5 (ğ) bendi ise, yukarıda verilmiş madde içerisinde olmasa bile “_kamuyu ilgilendiren, tarihi ve kültürel değerler bakımından halka mal olmuş diğer işaretler ile yetkili mercilerce tescil izni verilmemiş olan armaları, nişanları veya adlandırmaları içeren_” işaretlerin de kanunumuzca marka olarak tescil edilemeyeceğini belirtmektedir.

Maddenin (h) bendinde dünya üzerinde bulunan herhangi bir dinin değer ve sembolleri içeren işaretlerin, (ı) bendinde ise kamu düzeni ve genel ahlaka aykırı işaretlerin marka olarak tescil edilemeyeceğini açıklamaktadır. Kamu düzeni ve genel ahlaka aykırı işaretler yasağı, bu değerler esasen zamana göre değişebileceğinden genel geçer yargılara hitap etmeli ve geniş kapsamlı bir şekilde değerlendirilmemelidir.

Madde metninde son olarak tescilli coğrafi işaretlerin marka olarak tescil edilemeyeceğine yer verilmektedir. Bunun sebebi de coğrafi işaretin işarete sahip ürünlerin kalitesi ve üretildiği yer hakkında insanlara bilgi vermesidir. Tescilli bir coğrafi işaretle aynı ada sahip bir marka şüphesiz ki tüketiciyi yanıltabilecektir. 

Marka tescili ve koruması konulu geçmiş ve gelecek yazılarımıza da göz atmanızı tavsiye ederiz. Yazımızda mutlak ret nedenlerine ilişkin genel bir açıklamaya yer verilmiştir. Bu konu hakkında bilgi sahibi olmak için alanında uzman kişilerden danışma ve yardım alınması gerekmektedir.

(*) Tescilsiz marka koruması gelecek yazılarımızda açıklanacaktır.


SMK madde 5 kapsamında mutlak ret nedenlerinden birine bile sahip olan bir başvuru, TÜRKPATENT tarafından tescil edilemez olarak değerlendirilecektir.  Mutlak ret nedenleri ile Paris Sözleşmesi 2 mükerrer 6 madde metni ve açıklamaları.

Makalelerimiz

NAFAKA ÖDEMEME CEZASI

İŞE İADE DAVALARI

Hakaret Sayılmayan Kelimeler

İSİM VE SOYİSİM DEĞİŞİKLİĞİ DAVALARI

BOŞANMA DAVASINDA AF OLGUSU

MARKA TESCİLİNDE MUTLAK RET NEDENLERİ