 # MİRASIN REDDİ NEDİR? 
Mirasın reddi veya diğer adıyla reddi miras müessesesi; mirasçıların, muristen kalan hak ve borçların tamamını reddetmesi anlamına gelmektedir. Türk Medeni Kanunu'nun 609'uncu maddesinde açıkça belirtildiği üzere, mirasın kısmen reddi mümkün değildir. Bu nedenle, mirasçılar tarafından yalnızca borçların reddedilmesi söz konusu olmamaktadır.

Murisin ölümü ile birlikte tereke (muristen kalan hak, alacak, malvarlığı ve borçların tamamı) herhangi bir işleme gerek kalmaksızın hukuken mirasçılara geçmektedir. Bu nedenle, mirasçıların, mirası istememesi halinde, süresi içerisinde mirasın reddini talep etmeleri gerekmektedir. Aksi halde mirasçılar, tereke borçlarından ötürü kişisel malvarlıkları ile de sorumlu olacaklarından, terekenin borca batık olması halinde kendilerine yöneltilen alacak talepleriyle karşı karşıya kalabilmektetir. Bu noktada, murisin gerçek malvarlığı hakkında tereddüt ediliyor ise mirasın reddi talep edilmeden evvel terekenin güncel durumunun tespit edilmesi de mahkemeden talep edilebilmektedir.

# TEREKENİN TESPİTİ NASIL TALEP EDİLİR?
Türk Medeni Kanunu'nun 589. maddesinde, hakimin tereke mallarının korunmasında gerekli önlemleri almasını öngörmektedir. Söz konusu hüküm uyarınca, mirasçılar, mahkemeden terekenin tespitini talep edebilecektir. Hakim kendiliğinden veya talep üzerine, gerekli delilleri toplayarak murise ait araç, ev, arsa, senet, ziynet eşyası gibi taşınır veya taşınmaz tüm mallarının tespit edilmesini sağlayacaktır. Bununla birlikte, mirasçılar tarafından terekenin tespitinden başka terekenin korunmasına ilişkin gerekli önlemlerin alınması da talep edilebilecektir. 

“Tereke tespiti davaları delil tespiti niteliğinde olup, istihkak davası niteliğinde değildir. Bu nedenle mahkemece yapılması gereken iş terekeye ait olduğu bildirilen mal varlığı unsurlarını tespit edip deftere geçirmek, bunlardan muhafazası mümkün olmayanlar varsa satıp paraya çevrilmesini sağlamak ve menkuller için de para, döviz vb. varsa bunları tereke malvarlığı olarak bankaya yatırmak; altın vb. ziynet eşyaları varsa bunları tereke mahkemesi kasasına alıp kaydetmek; diğer eşyaları ise ilgilisine veya üçüncü bir kişiye yediemin sıfatıyla teslim etmek ve böylece tespit edilen eşyaları kararda göstermekten ibarettir.” (Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2016/6394E.2019/5096K., 11.6.2019 T.)

Terekenin korunmasına dair önlemler hukuki niteliği bakımından mirasın kazanılması yahut mirasçılık sıfatı bakımından maddi bir etkiye sahip olmadığından bu süre aşılsa bile paylaşmaya kadar her zaman istenebilir. Türk Medeni Kanununun 590. maddesinde yer alan bir aylık süre hak düşürücü süre olmayıp düzenleyici niteliktedir. Davacı mirasçı olduğundan terekenin tespiti ve korunması için defterinin tutulmasını istemesinde hukuki yararı vardır.” (Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2015/18247E. 2017/2270K., 23.3.2017 T.)

# MİRASIN REDDİ NE ZAMANA KADAR TALEP EDİLEBİLİR?

# Mirasın Hükmen Reddi 
Mirasın reddi kanunda iki şekilde düzenlenmiştir. Bunlardan birincisi mirasın hükmen reddidir. Türk Medeni Kanunu'nun 605. maddesinde, yasal veya atanmış mirasçıların mirası reddedebilecekleri öngörülmüş ve maddenin devamında, murisin ölüm anında ödemeden aczinin açıkça belli olması veyahut resmen tespit edilmiş olması halinde, mirasın reddedilmiş sayılacağı kabul edilmiştir. Bu halde, mirasçıların olağanın dışında, kanunda sayılan davranışlar ile mirası kabul anlamına gelecek işlemler yapmaması şartı ile başkaca bir tespite gerek kalmadan, mirasın kesin olarak reddedildiği kabul edilmektedir. Mirasın hükmen reddi için bir tespit davası şart olmamakla birlikte, mirasçıların gelecekte muhtemel dava ve icra takiplerine karşı ileri sürebilmeleri için, mirasın hükmen reddedildiğinin tespitinin mahkemeden talep etmesinde de hukuki yarar olduğu söylenebilir.

''Davacının murisinin ölümünden sonra yasal yükümlülüklerini yerine getirerek veraset ve intikal vergisi beyannamesini vermiş olması, yasal süresi içinde verilmemesinin sorumluluk yaratacağı gözetildiğinde mirası kabul anlamında yorumlanamaz. Öte yandan, murisin ölüm tarihi itibariyle terekesinin açıkça borca batık olup olmadığı ve mirasçıların terekeyi kabul anlamına gelen işlemler yapıp yapmadıkları yeterince araştırılmamıştır. Mirasbırakanın hissedarı olduğu taşınmazın, mirasbırakana ait araçların değerlerinin ve borçlarının ölüm tarihine göre belirlenmemiş olması ve Esnaf ve Sanatkarlar Kredi Kooperatifine ve şirkete yapılan ödemelerin miktar, tarih, kim tarafından ödendiği ve icra tehdidi altında ödenip ödenmediğinin araştırılmamış olması doğru görülmemiştir. Ayrıca mirasbırakanın ölüm tarihinden sonraki hesap hareketlerinin davacı açısından terekenin benimsenmesi niteliğinde olup olmadığı da araştırılmamıştır. Davacılar vekilinin mirasın reddine ilişkin vekaletnamesinde özel yetki bulunmamasına rağmen bu eksiklik tamamlatılmadan yargılamaya devam edilmesi de doğru görülmemiştir. Mahkemece, belirtilen hususlar üzerinde durulmadan eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirmeyle karar verilmesi hükmün bozulmasını gerektirmiştir.'' (T.C.YARGITAY 14. HUKUK DAİRESİ E. 2016/16104 K. 2020/6246 T.15.10.2020)

# Mirasın Gerçek Reddi
Mirasın gerçek reddi ise; üç aylık süre içerisinde mirasın reddinin mahkemeden talep edilmesi ile gerçekleşmektedir. Bu durumda, mirasçının süresi içerisinde usulüne uygun talebi üzerine mirasın reddedildiğine karar verilecektir. Söz konusu üç aylık sürenin, yasal mirasçılar için murisin ölümünün öğrenilmesi ile atanmış mirasçılar için ise murisin tasarrufunun kendilerine resmen bildirildiği tarihten itibaren başlamaktadır. Yasal mirasçılar, mirasçı olduklarını daha sonra öğrenmiş iseler, bu durumu kanıtlamak şartı ile süreleri öğrenme tarihinden itibaren başlayacaktır. 

Mirasın reddine ilişkin üç aylık sürenin hak düşürücü süre olması nedeniyle hakim tarafından kendiliğinden dikkate alınacağı, süresinden sonra ileri sürülen taleplerin reddedileceğine dikkat edilmesi gerekir. Bununla birlikte, mirası reddetmeden evvel terekenin tespitinin talep edilmesi halinde, üç aylık sürenin işlemeye devam edeceğine dikkat edilmesi gerekmektedir. 

Miras Hukuku, Türk Medeni Kanunu Dördüncü Kitap m. 495-682 arasında yer almaktadır. Söz konusu hükümlerin uygulama alanı çok geniş olup, somut olayın özelliklerine göre de hukuki süreçler değişkenlik göstermektedir. Hukuki bir uyuşmazlık halinde, sürecin sağlıklı yürütülebilmesi adına mutlaka bir uzmana danışmanızı öneririz. Yazımız ön bilgilendirme olması amacı ile hazırlanmıştır. 

Faydalı olması dileği ile keyifli okumalar dileriz. 

**Av. Nurefşan İRDEMEZ**




Mirasın reddi veya diğer adıyla reddi miras müessesesi; mirasçıların, muristen kalan hak ve borçların tamamını reddetmesi anlamına gelmektedir.

MİRASIN REDDİ NEDİR?

Av. Nurefşan İrdemez

linkedin

phone

email


Hukuki ehliyetsizlik, kazandırıcı zamanaşımı, zilyetlik, ölünceye kadar bakma sözleşmesi, vekalet görevinin kötüye kullanılması gibi nedenlerle tapunun hukuk ve usullere aykırı yahut da yolsuz düzenlendiği iddiası ile tapu iptal ve tescil davası açılabilir. İşbu davanın açılma sebeplerinden biri de muris muvazaası olup yazımızı da yalnızca bu sebep çerçevesinde ele aldık. Zira tapu iptal ve tescil davaları oldukça özgün davalar olup somut olaya göre birçok husus değişkenlik gösterebilmektedir. Bu sebeple başlıklar halinde incelemenin daha faydalı olacağı kanaatindeyiz. Diğer sebeplere de farklı yazılarımız ile değinmeye çalışacağız. 

**Muris Muvazaası Nedir?**

Yerleşik Yargıtay içtihatlarında muvazaanın tanımı “_…muvazaa; tarafların üçüncü kişileri aldatmak amacı ile ve fakat kendi gerçek iradelerine uymayan ve aralarında hüküm ve sonuç doğurmayan bir görünüş yaratmak hususunda anlaşmalarıdır, şeklinde tanımlanabilir. Bir başka ifadeyle, irade açıklamasında bulunan taraflar bu açıklamanın kendisine yapıldığı kişi, irade açıklamasının sonuç doğurmaması konusunda anlaşmışlar, yalnız gerçek bir hukuki işlemin bulunduğu görüşünü yaratmayı istemişlerse, muvazaadan söz edilir._” şeklinde yapılmıştır. 

Muris muvazaası ise bu kapsamda, murisin mirasçılarını aldatmak ve mirastan mal kaçırmak amacı ile yapmış olduğu işlemler bütünüdür. Bu kavram, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 01.04.1974 tarihli, 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararıyla hukukumuza girmiştir. İşbu kararda ''._..bir kimsenin mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak amacıyla gerçekte bağışlamak istediği tapulu taşınmazı hakkında tapu sicil memuru önünde iradesini satış doğrultusunda açıklamış olduğunun gerçekleşmesi halinde, saklı paysahibi olsun ya da olmasın, miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar görünürdeki satış sözleşmesinin danışıklı (muvazaalı) oduğunu ve gizli bağış sözleşmesinin de biçim koşulundan yoksun bulunduğunu ileri sürerek dava açabilir. _''  şeklinde tanımlama ve düzenleme yapılmıştır.

**Görünen İşlem- Gizli İşlem Kavramları**

Muvazaadan bahsedilebilmesi için, bir taşınmaza yönelik işlem yapan taraflar arasında görünen bir işlemin yanında gizli işlem de yapılmış olması gerekir. 

Görünen işlem, tarafların gerçek iradelerini saklamak için, üçüncü kişileri aldatmak amacıyla yaptıkları sözleşmeler olup bu işlemler kesin hükümsüzdür. Gizli işlem ise, tarafların birbiri ile uyumlu, gerçek iradelerini içeren sözleşmelerdir. Gizli işlem şekil şartlarını sağladığı takdirde geçerlidir. 

Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 01.04.1974 tarihli, 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararını ele alırsak, karara konu olayda, taraflar arasında yapılan satış sözleşmesi görünen işlem iken; tarafların birbiri ile uyumlu bağış yapma/ bağış alma iradeleri gizli işlemdir. 

**Şartları**

Bahsi geçen karar ve sonrasında içtihatlarda yapılan diğer düzenlemeler ışığında muris muvazaasına dayalı tapu iptal ve tescil davasının şartlarını maddeler halinde inceleyelim:

1-Davaya konu edilecek olan taşınmazın, tapuya kayıtlı bir taşınmazı olması gerekmektedir. Tapuya kayıtlı olmayan taşınmazlar için tapu iptal ve tescil davası açılabilmesi teknik olarak da mümkün değildir.

2-İşbu davayı açma hakkı, mirasçılık hakları ile birlikte doğmakta olup miras bırakan sağ iken dava açılamaz.

3-Davaya konu edilecek olayda, yukarıda tanımları yapılan görünen işlem ve gizli işlem olgularının mevcut olması; bununla birlikte taraflar arasında yapılan gizli işlemin şekil şartlarını sağlamıyor olması gerekmektedir. 

4-Miras bırakan muvazaalı işlemi yaparken mirasçılarını aldatma kastı içinde bulunmalı ve muvazaalı işlemi yapmadaki amacı mirasçılardan mal kaçırmak olmalıdır. Bu sebeple bu tür davalarda miras bırakanın asıl iradesinin tespiti büyük önem arz etmektedir. Gelenek ve görenekler, olayların hayatın olağan akışına uygun olup olmadığı, miras bırakanın iradesini etkileyebilecek olay ve durumlar, sözleşmede alıcı tarafın maddi durumu, satış bedeli ile sözleşme tarihindeki taşınmaz değerinin farkı gibi durumlar miras bırakanın iradesini belirlemede kullanılan Yargıtay ölçütleridir. 

**Dava Süreci**

Muris muvazaasına dayalı tapu iptal ve tescil davaları, taşınmazın bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemelerinde görülür. İşbu davanın açılmasında herhangi bir zamanaşımı yahut hak düşürücü süre düzenlenmemiştir. Miras bırakan vefat ettikten sonra saklı pay sahibi olsun ya da olmasın tüm mirasçıları dilediği zaman bu davayı açabilirler. 

**Muris Muvazaası Olarak Değerlendirilmeyen Bazı Haller**

1-Taraflar arasında genelde bağışlama yahut da ölünceye kadar bakma sözleşmeleri gizli işlem niteliği taşımaktadır. Ölünceye kadar bakma sözleşmelerinde miras bırakanın gerçek iradesi büyük önem arz etmektedir. Zira özel bakım ve hizmet sebebi ile taşınmaz devrinde muris muvazaasının varlığı kabul edilmemektedir. 

Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 28.04.2009 tarihli, 2009/1-130  Esas ve 2009/150 Karar sayılı ilamı da bu yöndedir: ''._..her ne kadar taşınmazın akitteki bedeli ile gerçek değeri arasında fark bulunsa da, anılan hususun tek başına muvazaanın kanıtı sayılamayacağı, kaldı ki, ölene kadar taşınmazda oturmaya devam etmesi ve davalının kendisine sağladığı bakım ve desteğin yarattığı minnet duygusu dikkate alındığında, sattığını gerçek değer üzerinden yapılmamasının mal kaçırma amacıyla hareket edildiği anlamını doğurmayacağı sonuç ve kanaatine varılmaktadır._''

2-Miras bırakanın, taşınmazın kadastro/ tapulama tespiti sırasında verdiği muvafakate ilişkin yaptığı işlem yönünden de muvazaadan söz edilemez.

3-Miras bırakan, hayatta iken malını paylaştırma saiki ile hareket etmişse burada da muvazaadan bahsedilemez. Ancak bu paylaşımın, eşit olmasa bile, tüm mirasçılar arasında yapılmış olması ve ölçülü, makul, kabul edilebilir nitelikte olması gerekmektedir. 

Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin 07.06.2016 tarihli, 2016/3940 Esas ve 2016/6926 Karar  sayılı ilamı ile bu hususa değinilmiştir. ''_Somut olaya gelince, mirasbırakanın ½ payı davalılara temlikinden sonra üzerinde kalan ½ pay bakımından, bu paya isabet eden 2 dairenin satışından elde ettiği paradan davacı kızlarına 5.000-‘er TL verdiği hususu davacı kızlarının da kabulündedir. Dava dışı ... da 11/04/2006 tarihinde noterden düzenledikleri belge ile miras haklarından feragat etmişlerdir.
Bu somut olgular yukarıdaki ilkelerle birlikte değerlendirildiğinde denkleştirmede eşitlik aranmayacağı gözetildiğinde, temlikin mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı yapılmadığı, miras bırakanın denkleştirme amacı ile hareket ettiği sonucuna varılmaktadır._''

Bu yazımızda her ne kadar genel hatları ile muris muvazaasından kaynaklı tapu iptal ve tescil  davalarından bahsetmiş isek de, bu konuda somut olaya göre değişen birçok husus bulunmakta olup hukuki sürecin daha sağlıklı yönetilmesi adına her zaman bir uzmandan yardım almakta fayda vardır. 


Hukuki ehliyetsizlik, kazandırıcı zamanaşımı, zilyetlik, ölünceye kadar bakma sözleşmesi, vekalet görevinin kötüye kullanılması gibi nedenlerle tapunun hukuk ve usullere aykırı yahut da yolsuz düzenlendiği iddiası ile tapu iptal ve tescil davası açılabilir.

Makalelerimiz

MİRASIN REDDİ NEDİR?

MURİS MUVAZAASINA DAYALI TAPU İPTAL VE TESCİL DAVALARI