 # MİRASIN REDDİ NEDİR? 
Mirasın reddi veya diğer adıyla reddi miras müessesesi; mirasçıların, muristen kalan hak ve borçların tamamını reddetmesi anlamına gelmektedir. Türk Medeni Kanunu'nun 609'uncu maddesinde açıkça belirtildiği üzere, mirasın kısmen reddi mümkün değildir. Bu nedenle, mirasçılar tarafından yalnızca borçların reddedilmesi söz konusu olmamaktadır.

Murisin ölümü ile birlikte tereke (muristen kalan hak, alacak, malvarlığı ve borçların tamamı) herhangi bir işleme gerek kalmaksızın hukuken mirasçılara geçmektedir. Bu nedenle, mirasçıların, mirası istememesi halinde, süresi içerisinde mirasın reddini talep etmeleri gerekmektedir. Aksi halde mirasçılar, tereke borçlarından ötürü kişisel malvarlıkları ile de sorumlu olacaklarından, terekenin borca batık olması halinde kendilerine yöneltilen alacak talepleriyle karşı karşıya kalabilmektetir. Bu noktada, murisin gerçek malvarlığı hakkında tereddüt ediliyor ise mirasın reddi talep edilmeden evvel terekenin güncel durumunun tespit edilmesi de mahkemeden talep edilebilmektedir.

# TEREKENİN TESPİTİ NASIL TALEP EDİLİR?
Türk Medeni Kanunu'nun 589. maddesinde, hakimin tereke mallarının korunmasında gerekli önlemleri almasını öngörmektedir. Söz konusu hüküm uyarınca, mirasçılar, mahkemeden terekenin tespitini talep edebilecektir. Hakim kendiliğinden veya talep üzerine, gerekli delilleri toplayarak murise ait araç, ev, arsa, senet, ziynet eşyası gibi taşınır veya taşınmaz tüm mallarının tespit edilmesini sağlayacaktır. Bununla birlikte, mirasçılar tarafından terekenin tespitinden başka terekenin korunmasına ilişkin gerekli önlemlerin alınması da talep edilebilecektir. 

“Tereke tespiti davaları delil tespiti niteliğinde olup, istihkak davası niteliğinde değildir. Bu nedenle mahkemece yapılması gereken iş terekeye ait olduğu bildirilen mal varlığı unsurlarını tespit edip deftere geçirmek, bunlardan muhafazası mümkün olmayanlar varsa satıp paraya çevrilmesini sağlamak ve menkuller için de para, döviz vb. varsa bunları tereke malvarlığı olarak bankaya yatırmak; altın vb. ziynet eşyaları varsa bunları tereke mahkemesi kasasına alıp kaydetmek; diğer eşyaları ise ilgilisine veya üçüncü bir kişiye yediemin sıfatıyla teslim etmek ve böylece tespit edilen eşyaları kararda göstermekten ibarettir.” (Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2016/6394E.2019/5096K., 11.6.2019 T.)

Terekenin korunmasına dair önlemler hukuki niteliği bakımından mirasın kazanılması yahut mirasçılık sıfatı bakımından maddi bir etkiye sahip olmadığından bu süre aşılsa bile paylaşmaya kadar her zaman istenebilir. Türk Medeni Kanununun 590. maddesinde yer alan bir aylık süre hak düşürücü süre olmayıp düzenleyici niteliktedir. Davacı mirasçı olduğundan terekenin tespiti ve korunması için defterinin tutulmasını istemesinde hukuki yararı vardır.” (Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2015/18247E. 2017/2270K., 23.3.2017 T.)

# MİRASIN REDDİ NE ZAMANA KADAR TALEP EDİLEBİLİR?

# Mirasın Hükmen Reddi 
Mirasın reddi kanunda iki şekilde düzenlenmiştir. Bunlardan birincisi mirasın hükmen reddidir. Türk Medeni Kanunu'nun 605. maddesinde, yasal veya atanmış mirasçıların mirası reddedebilecekleri öngörülmüş ve maddenin devamında, murisin ölüm anında ödemeden aczinin açıkça belli olması veyahut resmen tespit edilmiş olması halinde, mirasın reddedilmiş sayılacağı kabul edilmiştir. Bu halde, mirasçıların olağanın dışında, kanunda sayılan davranışlar ile mirası kabul anlamına gelecek işlemler yapmaması şartı ile başkaca bir tespite gerek kalmadan, mirasın kesin olarak reddedildiği kabul edilmektedir. Mirasın hükmen reddi için bir tespit davası şart olmamakla birlikte, mirasçıların gelecekte muhtemel dava ve icra takiplerine karşı ileri sürebilmeleri için, mirasın hükmen reddedildiğinin tespitinin mahkemeden talep etmesinde de hukuki yarar olduğu söylenebilir.

''Davacının murisinin ölümünden sonra yasal yükümlülüklerini yerine getirerek veraset ve intikal vergisi beyannamesini vermiş olması, yasal süresi içinde verilmemesinin sorumluluk yaratacağı gözetildiğinde mirası kabul anlamında yorumlanamaz. Öte yandan, murisin ölüm tarihi itibariyle terekesinin açıkça borca batık olup olmadığı ve mirasçıların terekeyi kabul anlamına gelen işlemler yapıp yapmadıkları yeterince araştırılmamıştır. Mirasbırakanın hissedarı olduğu taşınmazın, mirasbırakana ait araçların değerlerinin ve borçlarının ölüm tarihine göre belirlenmemiş olması ve Esnaf ve Sanatkarlar Kredi Kooperatifine ve şirkete yapılan ödemelerin miktar, tarih, kim tarafından ödendiği ve icra tehdidi altında ödenip ödenmediğinin araştırılmamış olması doğru görülmemiştir. Ayrıca mirasbırakanın ölüm tarihinden sonraki hesap hareketlerinin davacı açısından terekenin benimsenmesi niteliğinde olup olmadığı da araştırılmamıştır. Davacılar vekilinin mirasın reddine ilişkin vekaletnamesinde özel yetki bulunmamasına rağmen bu eksiklik tamamlatılmadan yargılamaya devam edilmesi de doğru görülmemiştir. Mahkemece, belirtilen hususlar üzerinde durulmadan eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirmeyle karar verilmesi hükmün bozulmasını gerektirmiştir.'' (T.C.YARGITAY 14. HUKUK DAİRESİ E. 2016/16104 K. 2020/6246 T.15.10.2020)

# Mirasın Gerçek Reddi
Mirasın gerçek reddi ise; üç aylık süre içerisinde mirasın reddinin mahkemeden talep edilmesi ile gerçekleşmektedir. Bu durumda, mirasçının süresi içerisinde usulüne uygun talebi üzerine mirasın reddedildiğine karar verilecektir. Söz konusu üç aylık sürenin, yasal mirasçılar için murisin ölümünün öğrenilmesi ile atanmış mirasçılar için ise murisin tasarrufunun kendilerine resmen bildirildiği tarihten itibaren başlamaktadır. Yasal mirasçılar, mirasçı olduklarını daha sonra öğrenmiş iseler, bu durumu kanıtlamak şartı ile süreleri öğrenme tarihinden itibaren başlayacaktır. 

Mirasın reddine ilişkin üç aylık sürenin hak düşürücü süre olması nedeniyle hakim tarafından kendiliğinden dikkate alınacağı, süresinden sonra ileri sürülen taleplerin reddedileceğine dikkat edilmesi gerekir. Bununla birlikte, mirası reddetmeden evvel terekenin tespitinin talep edilmesi halinde, üç aylık sürenin işlemeye devam edeceğine dikkat edilmesi gerekmektedir. 

Miras Hukuku, Türk Medeni Kanunu Dördüncü Kitap m. 495-682 arasında yer almaktadır. Söz konusu hükümlerin uygulama alanı çok geniş olup, somut olayın özelliklerine göre de hukuki süreçler değişkenlik göstermektedir. Hukuki bir uyuşmazlık halinde, sürecin sağlıklı yürütülebilmesi adına mutlaka bir uzmana danışmanızı öneririz. Yazımız ön bilgilendirme olması amacı ile hazırlanmıştır. 

Faydalı olması dileği ile keyifli okumalar dileriz. 

**Av. Nurefşan İRDEMEZ**




Mirasın reddi veya diğer adıyla reddi miras müessesesi; mirasçıların, muristen kalan hak ve borçların tamamını reddetmesi anlamına gelmektedir.

MİRASIN REDDİ NEDİR?

Av. Nurefşan İrdemez

linkedin

phone

email

## MEHİR SENEDİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ
# Mehir Senedi Nedir?
Mehir (Mehr), kelime anlamı olarak ''Ücret'' anlamına gelen; dini evlenme sırasında veya sonlanması durumunda evlenecek erkeğin, evlenecek kadına belirli bir para yahut malı verme taahhüdünü ifade eder. Mehir senedi,mehir taahhüdünün yazıya dökülmesi ile düzenlenen bir senet türüdür. Mehir senedinden kaynaklanan alacaklar ise, mehir alacağı olarak nitelendirilir. İslam Hukuku kapsamında mehir; mehr-i müeccel ve mehr-i muaccel olarak temelde ikiye ayrılmaktadır: Mehr-i muaccel akit anında veya nişanlanınca peşin ödenen mehirdır, Mehr-i müeccel ise bir kısmının veya tamamının ödenmesi belirli bir vadeye bağlanmış veya sonraya bırakılmış mehirdir.

## Mehir Senedinin Geçerliliği Var Mıdır?
Mehir alacağı, modern hukuk sistemimizde yer almamakla birlikte, İslam Hukuku alanını ilgilendiren bir husustur. Bu nedenle, mehir alacağı Türk Borçlar Kanunu kapsamında açıkça düzenlenmiş değildir. Ancak, uygulamadaki varlığı ve örfi olarak günümüze kadar sürdürülmüş olması nedeniyle, hukukumuzda bir karşılık bulmaktadır.

Pozitif hukukumuzda mehir alacağı, bağlayıcı olarak 2.12.1959 tarih ve E. 14, K. 30 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı ile yer bulmuştur. Anılan kararda mehir alacağının geçerliliği şu şekilde ifade edilmektedir: ''Türk Medeni Kanunu, evlenme sözleşmesi sırasında karı kocadan birinin diğerine bir mal veya para vermesini ya da vermeyi vaad edip bir süre ertelemesini yasaklamamıştır. Bu nedenle, eski hükümlere göre kurulmuş mehir, Medeni Kanun tarafından yasaklanmış bir hukuki ilişki olarak kabul edilemez.''

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 25.10.1965 günlü, 4557/5028 sayılı kararında: '' Mehr sözleşmeleri bugün de geçerlidir.'' Denilmekle, İslam Hukuku ile Modern Hukuk arasındaki farklılıktan doğan sorunlara çözüm bulunmaya çalışılmıştır.

# Mehir Senedinin Modern Hukuktaki Yeri Nedir?
Mehir senedi, mehir alacağı gibi kavramlar, yukarıda da izah edildiği üzere, yürürlükteki hukuk sistemimizin bir parçası değildir. Ancak, hukuk dünyasından tamamen dışlanmış da değildir. Mehir alacağı, Yargıtay Kararları ile varlığı kabul edilen ve hukuk dünyasında sonuç doğuran bir alacak türüdür. 

Mehir alacağı, İslam Hukuku açısından herhangi bir şekle tabi değildir. Geleneksel anlamda, imam nikahı esnasında damat, geline karşı bir miktar mehir vaadinde bulunmakla yükümlülük altına girer. Sözlü olarak verilmiş bu taahhüt modern hukukta bir geçerliliğe sahip değildir. Ancak, gerekli şartları taşıması halinde, mehir alacağının bağlandığı mehir senedi; Türk Borçlar Kanunu’nun 286. maddesinde düzenlenen bağışlama sözleşmesi veyahut duruma göre Türk Borçlar Kanunu’nun 288. maddesinde düzenlenen bağışlama vaadi sözleşmesi olarak kabul edilecektir.

Mehir senedinin bağışlama vaadi olarak kabul edilebilmesi için, bağışlama vaadi sözleşmesine ilişkin şartları karşılaması gerekmektedir. Bu şartlara göre; taraflar ehliyetli olmalı, sözleşme yazılı şekilde yapılmalı, sözleşme ahlaka ve kamu düzenine aykırı olmamalı, sözleşme konusu belirli veya belirlenebilir olmalı, sözleşme konusu satışı ve kullanılması yasak olmayan şeylerden oluşmalı ve sözleşme karşılıksız olmalıdır.

Mehir alacağının geçerliliği hususunda farklı görüşler mevcut olsa da, doktrinde genel kabul olarak, ''Mehir Alacağı'' kavramı, ''Başlık Parası'' kavramından farklı olarak, kadının ailesine değil de bizzat kadının kendisine verilmesi kararlaştırılan bir alacak olduğundan, ahlaka ve kamu düzenine aykırılık teşkil etmeyeceği kabul edilmiştir. 

Mehir alacağının varlığından bahsetmek için bir diğer şart ise yazılı olmasıdır. Yazılı olmayan mehir vaadine dayanılarak herhangi bir talepte bulunulması mümkün değildir.Bağışlama vaadi sözleşmeleri dolayısı ile mehir senetleri adi yazılı şekil şartına tabidir.Bunun anlamı, tarafların aralarında yapacakları bir sözleşme ile geçerli bir senet oluşturmalarının mümkün olduğudur. ANCAK, dikkat edilmesi gereken husus, mehir senedi ile taşınmaz vaadinde bulunuluyorsa, o zaman taşınmaz satış vaadi hükümlerine göre mehir senedinin resmi yazılı şekilde yapılması, bir diğer anlatımla noterlikçe düzenlenmesi zorunludur. 

# Mehir Alacağı Ne Zaman İstenebilir?
Mehir, tarafların iradelerine göre evlenme anında peşin olarak verilebilir veya ileri bir tarih belirlemek suretiyle kararlaştırılabilir. Bununla birlikte, ileri bir tarihte verileceği kararlaştırılmış ancak belli bir tarih belirlenmemiş olabilir. Bu durumda, tarih belirlenmiş ise vadesi geldiğinde mehir alacağı muaccel hale gelecektir. Tarih belirlenmemiş ise; en geç boşanma veya taraflardan birinin ölümü ile muaccel hale gelecektir. 

# Mehirden Dönülmesi Mümkün Müdür?
Mehir senedine bağlı mehir alacağı, bağışlama sözleşmesi hükümlerine tabi olduğundan ötürü, şartları oluştuğu takdirde mehirin geri alınması da mümkündür. Türk Borçlar Kanunu'nun 295. maddesi uyarınca:''Bağışlayan, aşağıdaki durumlardan biri gerçekleşmişse, elden bağışlamayı veya yerine getirdiği bağışlama sözünü geri alabilir ve bağışlananın istem tarihindeki zenginleşmesi ölçüsünde, bağışlama konusunun geri verilmesini isteyebilir:1-Bağışlanan, bağışlayana veya yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse, 2-Bağışlanan, bağışlayana veya onun ailesinden bir kimseye karşı kanundan doğan yükümlülüklerine önemli ölçüde aykırı davranmışsa, 3- Bağışlanan, yüklemeli bağışlamada haklı bir sebep olmaksızın yüklemeyi yerine getirmemişse.'' Denilmektedir. Bu kapsamda, kadının eşine karşı sadakat yükümlülüğünü ihlal etmesi gibi durumlarda, verilen mehir, sebebin öğrenilmesinden itibaren bir yıllık hak düşürücü süres içerisinde geri istenebileceği gibi taahhüt edilen mehir vaadinden de dönülmesi mümkündür.

# Mehir Alacağı Üçüncü Kişilerden İstenebilir Mi?
Mehirden kaynaklanan borcun ifasının, üçüncü bir kişi tarafından yerine getirilmesi mümkündür. Bu durumda, mehir alacağı son bulacaktır. Bununla birlikte, mehir senedi ile doğrudan üçüncü bir kişi de borç altına girebilmektedir. Bu kapsamda, üçüncü kişi doğrudan bağışlama vaadi sözleşmesinin tarafı olacaktır. Bu durumda, mehir alacağı talebi borç altına giren üçüncü şahsa karşı yöneltilmek zorundadır.

Evlenecek erkek tarafından verilen mehir senedi, erkeğin ölümü halinde mirasçılarından istenebilecektir. Bu durumda da, mehir alacağı talebi, ölen erkeğin mirasçılarından talep edilebilecektir. Yine aynı şekilde, koşulları oluşmuş ise; ölen erkeğin mirasçıları da bir yıllık geri alma süresi içerisinde verilen mehirin iadesini sağ kalan eşten talep edebilecektir. 

# MEHİR ALACAĞINA İLİŞKİN EMSAL YARGITAY KARARLARI 

Davacı-karşı davalı kadın tarafından boşanma davası ile birlikte evlenirken düzenlenen mehir senedi nedeniyle 101 adet cumhuriyet altınının aynen olmadığı taktirde bedelinin iadesi talep edilmiş, davalı-karşı davacı erkek tarafından evlenirken taraflar arasında mehir senedi düzenlenmediği iddia edilmiş olup, Küçükçekmece 6. aile mahkemesinin 2016/224 esas, 2017/408 karar, 07/06/2017 tarihli kararı ile tanık anlatımlarından bu şekilde bir mehir belgesi düzenlendiği ve 101 altın olarak belirlendiği gerekçesi ile mehiralacağı davasının kabulüne karar verildiği, davalı-karşı davacı erkeğin istinaf etmesi üzerine İstanbul Bölge Adliye mahkemesi 38. Hukuk Dairesinin 2018/397 esas, 2020/768 karar sayılı ilamı ile " dava konusu mehireşyalarının taraflar arasında senede bağlanmış olduğu öne sürülmesine karşın delil olarak sunulan senet imzalı değildir. Dolayısıyla kadın, erkeğin senette belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmesi gerektiğini ve senede bağlı bir ziynet eşyası alacağı olduğunu ispatlamak zorundadır. Evlenme sırasında mehir senedi düzenlendiği konusunda kadının soyut tanık beyanlarının hükme esas alınması tek başına iddiayı ispata yeterli görülmemiştir" şeklindeki gerekçe ile mehir alacağı davasının reddine karar verilmiş, bu karar davacı-karşı davalı kadın tarafından temyiz edilmiştir.

Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür.” ifadesine yer verilmiştir.

Kanuni bir karineye dayanan taraf, sadece karinenin temelini oluşturan vakıaya ilişkin ispat yükü altındadır. Kanunda öngörülen istisnalar dışında, karşı taraf, kanuni karinenin aksini ispat edebilir. Davacı kadın tarafından dava konusu mehir eşyalarının taraflar arasında senede bağlanmış olduğu öne sürülmesine karşın delil olarak sunulan senet imzalı değildir. 

Dolayısıyla kadın, erkeğin senette belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmesi gerektiğini ve senede bağlı bir ziynet eşyası alacağı olduğunu ispatlamak zorundadır. Davacı kadın mehir senedine dayalı alacak davasını gösterdiği diğer delillerle kanıtlayamamıştır. Ancak, davacı dava dilekçesinde açıkça yemin deliline de dayanmıştır. İspat yükü kendisine düşen ve davasını diğer delillerle kanıtlayamayan davacı tarafa, diğer tarafa yemin teklif etme hakkı hatırlatılıp, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 225 ve devamı maddelerindeki yeminle ilgili usul işlemleri yerine getirilip, gerçekleşecek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, davanın reddine karar verilmesi isabetsiz olup, bozmayı gerektirmiştir. (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 05.11.2020, 2020/4902 E., 2020/5437 K.) 

“Davacının dayandığı 25.9.1984 tarihli evlenmeden mütevellit verilen mehir senedi başlıklı belgede 1 göz oda 15 m2 yerin davacıya verileceği yazılıdır. Taşınmazın 13 parsel üzerinde bulunduğu ve tapulu olduğu açıktır. Tapulu taşınmazların mülkiyetinin naklini içeren sözleşmelerin Borçlar Kanunu 213 maddesi, Medeni Kanunun 634. maddesi Tapu Kanunu 26-27 ve Noterlik Kanunu 60. maddeleri uyarınca resmi biçimde yapılması şarttır. Dayanılan sözleşme haricen düzenlenmiş olduğundan geçersizdir. Bu sözleşmeye dayanarak mülkiyet devri
yada bedel istenemez.” (YHGK 12.05.2004 tarihli 2004/13-292E. ve 2004/275K.)

''Taraflar arasında görülüp kesinleşen … 4. Aile Mahkemesi’nin 2010/953 E., 2012/844 K. sayılı kararında; tarafların eşit oranda kusurlu oldukları kabul edilerek tarafların boşanmalarına karar verilmiştir. Bu durumda, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 295/2 maddesinde düzenlenen bağışlamanın geri alınması koşullarının gerçekleştiğinden söz edilmesi mümkün değildir. Mahkemece, davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.''(3. Hukuk Dairesi 2017/16591 E. , 2019/2713 K.)

Yukarıda emsal kararlardan farklı uyuşmazlıklara ilişkin örnekler sunulmuştur,  mehir alacağına ilişkin her uyuşmazlığın niteliğine göre inceleme ve araştırma yapılması gerekmektedir.Mehir alacağına ilişkin genel bilgiler verilmekle birlikte, somut olayın özelliklerine göre dikkat edilmesi gereken hususlarda profesyonel destek alınmasını tavsiye ederiz.

**Av. Nurefşan İRDEMEZ**


1636963906-bosanma-davalarnda-mehir-senedi-webp (1).webp

Mehir (Mehr), kelime anlamı olarak ''Ücret'' anlamına gelen; dini evlenme sırasında veya sonlanması durumunda evlenecek erkeğin, evlenecek kadına belirli bir para yahut malı verme taahhüdünü ifade eder.

MEHİR SENEDİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ

## UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KULLANMA SUÇU
# Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde Nedir? 
AMATEM'in yapmış olduğu tanıma göre uyuşturucu madde; yasal olan veya olmayan, uyarıcı veya uyuşturucu niteliği olan, bağımlılık yapan maddelerin tümüne denir. Daha geniş bir tanımla; alışkanlık ve bağımlılık yapan, sarhoşluk, keyif, tutku ve uyanıklık verici, tahrik edici etkileri bulunan doğal veya sentetik maddelerin tamamı bu kapsamdadır. Bu kapsamda uyuşturucu maddelere örnek olarak: Afyon, morfin, kodein, eroin, esrar; uyarıcı maddelere örnek olarak: Amfetamin, kokain, crack, ecstasy, methamfetamin, lysergic acid diethylamid (LSD) sayılabilir.  Türk Ceza Kanunu'nda uyuşturucu ve uyarıcı maddeler tek tek sayılarak sınırlandırılmamıştır, dolayısı ile yukarıdaki tanımlara uyan maddelerin kullanımı türü fark etmeksizin kanunen suç teşkil edecektir. 
# Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanmak Suç Mudur? 
TCK m. 191 uyarınca: '' Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.'' Denilmektedir. Bu kapsamda, yukarıdaki tanımlar kapsamında uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak suçtur. İlgili maddeden de anlaşılacağı üzere, söz konusu suçun oluşması için kullanmak şart değildir, henüz kullanılmamış olsa dahi kişinin evinde, iş yerinde, aracında veya üzerinde bulunduğu tespit edilmesi halinde, yine suç oluşacaktır. Bununla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin, para karşılığında alınmış olup olmadığı da önemli değildir, herhangi bir bedel ödemeden temin edilen veya kabul edilen maddeler de ilgili madde kapsamında suç teşkil etmektedir. 
# Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddede ''Kişisel Kullanım Sınırı'' Nedir?
Türk Ceza Kanunu kapsamında, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak veya bulundurmak ile uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti yapmak ayrı ayrı suçlar teşkil etmektedir. Uyuşturucu veya uyarıcı madde ticaretinin cezası en hafif hali ile on yıldan az olmamak üzere hapis cezası ile adli para cezası iken; uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanma veya bulundurmanın cezası iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır. 

Yukarıda açıkladığımız ceza alt sınırlarına bakıldığında, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak ile satışını yapmak arasında çok ciddi bir yaptırım farkı vardır. Bu nedenle, tespit edilen veya ele geçirilen maddenin kullanma amacıyla mı yoksa ticari amaçla mı bulundurulduğunun belirlenmesi çok önemlidir. Tespit edilen maddenin hangi suçu oluşturacağı öncelikle kişinin bulundurma amacının ortaya çıkarılmasına bağlıdır. Kişinin amacının tespitinde, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin miktarı belirleyici olmaktadır. Bu miktara ''Kişisel Kullanım Sınırı'' denilmektedir. Kanunda böyle bir sınır veya ayrım olmamakla birlikte, uygulamada Yargıtay kararları doğrultusunda tespit yapılmaktadır. 

”Adli Tıp Kurumu tarafından esrar kullananların her defasında bir ila bir buçuk gram olmak üzere günde üç kez esrar tüketebilecekleri değerlendirilmektedir. Yine esrar kullanma alışkanlığı olanların, birkaç aylık ihtiyacı karşılayabilecek miktarda esrar maddesini ihtiyaten yanlarında ya da kolay ulaşabilecekleri bir yerde bulundurabildikleri adli dosyalara yansıyan ve bilinen bir husustur. Buna göre esrar kullanan faillerin, olağan sayılan bir süre içerisinde kişisel olarak kullanıp tüketebilecekleri miktarın üzerinde esrar maddesi bulundurmaları durumunda, bulundurmanın kişisel kullanım amacına yönelik olmadığı, ancak uyuşturucu maddenin ticaret amacıyla bulundurulduğuna ilişkin başkaca somut delil yoksa şahsi ihtiyaç ya da daha az miktarda uyuşturucu madde bulundurulmasının kullanmak amacı taşıdığı kabul edilmelidir. Bu açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde; Bir ihbar üzerine yakalanan sanığın üzerinde taşıdığı poşetin içerisinde ele geçirilen kenevir bitkisi dışında, uyuşturucu madde ticareti yaptığı yolunda teknik ya da fiziki takip, tanık beyanı, iletişimin tespiti v.b gibi somut, yeterli, her türlü şüpheden arınmış, kesin ve inandırıcı herhangi bir delil elde edilememesi, uygulamada ilke olarak kabul edilen yıllık uyuşturucu madde kullanım miktarı göz önünde bulundurulduğunda, adli raporda belirtilen 345,510 gramlık esrar maddesinin yıllık şahsi kullanım sınırları içerisinde olması, sanığın uyuşturucu maddeyi satmak için değil kullanmak amacıyla satın aldığı yönündeki aksi kanıtlanamayan istikrarlı savunmaları birlikte değerlendirildiğinde, uyuşturucu madde ticareti suçunu işlediği şüphe boyutundan öteye geçememektedir.” (Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2012/10-1335 esas 2013/423 karar 22.10.2013 tarih)

## UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KULLANMANIN CEZASI NEDİR? 
TCK m 191 uyarınca: ''Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.'' Denilmektedir. Bu kapsamda, uyuşturucu veya uyarıcı madde bulundurduğu veya kullandığı tespit edilen kişiler, olayın özelliklerine göre iki ila beş yıl arası hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Ancak; aynı kanunun ikinci fıkrası gereğince; bu suç ile ilgili başlatılan soruşturmada, erteleme şartları oluşmasa dahi beş yıl süre ile kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilecektir. 

Kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilirken, gerek görülmesi halinde kişinin tedavi görmesine de karar verilebilecektir. Bu süre zarfında kişinin uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanıp kullanmadığının tespiti amacıyla ilgili kuruma sevki sağlanacaktır. Eğer kişinin bu süre içerisinde yeniden uyuşturucu madde kullandığı, kullanmak için bulundurduğu veya tedavisinin gereklerini yerine getirmediği anlaşılırsa; kişi hakkında ertelenmesine karar verilen kamu davası yeniden soruşturma yapılmasına gerek duyulmaksızın açılacaktır. Bundan sonra tekrardan aynı suç işlenirse, kişi hakkında yeniden erteleme kararı verilmeyecektir. Ancak; kişi denetim süresi içerisinde yükümlülüklerini yerine getirirse, sürenin sonunda hakkında takipsizlik verilerek dosya kapatılacaktır. 

Tarafımızca; uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanma suçuna ilişkin genel bilgilendirmelerde bulunulmuştur. Ancak, söz konusu suçun cezası, soruşturma ve kovuşturma aşaması, infazı, mükerrir suçlara ilişkin hükümler ile diğer suçların kapsamına giren özel hallere ilişkin açıklamalar yazımızın konusu dışında kaldığından detaylı bilgi edinme ve danışma için profesyonel danışmanlık alınmasını tavsiye ederiz. 

**Av. Nurefşan İRDEMEZ**









TCK m. 191 uyarınca: '' Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.'' Denilmektedir.

UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KULLANMA SUÇU

# EYT YASASI NEDİR?

EYT kısaltmasının açılımı ''Emeklilikte Yaşa Takılanlar'' şeklindedir. EYT yasası olarak bilinen yasa ise son zamanlarda ülke gündeminde yer alan ve birçok vatandaşımızı ilgilendiren, emeklilik için prim gün sayısı dolmasına rağmen, emeklilik yaşı dolmadığından ötürü emeklilik hakkı kazanmamış olan vatandaşlar için emeklilik hakkı tanıyan yeni bir yasadır. İlgili kanun teklifi “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” adı altında meclise sunulmuş ve TBMM'den geçerek yasalaşmıştır. 

7438 S.K. m.1 uyarınca, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na geçici 95. madde eklenmiştir, söz konusu madde şu şekildedir: ''Bu maddenin yürürlük tarihinden sonra aylık bağlanması için talepte bulunanlardan 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesininbirinci fıkrasının (B) bendi, 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 2925 sayılı Kanunun geçici 2ncimaddesinin birinci fıkrasının (B) bendi ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205 inci maddesi hükümlerine göre yaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanırlar.Bu fıkra esas alınarak geriye dönük herhangi bir ödeme yapılmaz ve geriye dönük hak talep edilemez.Birinci fıkra kapsamında yaşlılık veya emekli aylığı talebinde bulunarak ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlardan, yaşlılık veya emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlamaları halinde, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışılmaya başlandığı tarihten itibaren bu Kanunun geçici 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sosyal güvenlik destek primi işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır.Sosyal güvenlik destek primi işveren hissesi indiriminden yararlanılan sigortalının işten ayrılması halinde, söz konusu sigortalıdan dolayı bu indirimden tekrar yararlanılamaz. Bu fıkrada yer alan indirimden, bu Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan diğer şartlar sağlanmak kaydıyla yararlanılır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir.” Denilmektedir. 

İlgili madde kapsamında; 03/03/2023 tarihinden sonra aylık bağlanması talebinde bulunan vatandaşlardan, yaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanacak. Prim gün sayısını ve çalışma süresini dolduran vatandaşlar, emeklilik hakkı elde edebilecektir. 

Bununla birlikte; ilgili madde ile işverene kıdem tazminatı için kredi desteği sağlanması da öngörülmüştür. İlk kez yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlardan, yaşlılık veya emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içinde en son çalışılan özel sektör iş yerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlamaları halinde, çalışılmaya başlandığı tarihten itibaren, sosyal güvenlik destek primi işveren hissesinin 5 puanlık kısmına isabet eden tutar Hazine tarafından karşılanacaktır.

7438 S.K. m.2 kapsamında ise, kamu kurum ve kuruluşlarında kadroya alınan işçiler, il özel idareleri ve belediyeler ile bağlı kuruluşlarında ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinde, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketlerde işçi statüsüne geçirilenlerin; emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmaları halinde, çalıştırıldıkları kamu kurum ve kuruluşları veya şirketlerce iş sözleşmelerinin feshedilmesini zorunlu tutan düzenlemeler yürürlükten kaldırılmıştır. 

# EYT YASASINDAN KİMLER FAYDALANABİLİR?

7438 sayılı Kanunla getirilen düzenleme uyarınca 08/09/1999 tarihi ve öncesinde ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayanlardan, yaş dışındaki diğer emeklilik şartlarını sağlayan vatandaşlar, kanunun yürürlük tarihi olan 03/03/2023 tarihi itibariyle başvurmaları halinde statülerine göre EYT Yasası'ndan faydalanabilecektir. 

08/09/1999 tarihi ve öncesinde ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayan 5510/4-a kapsamında çalışan kadınların 20 yıl, 08/09/1999 tarihi ve öncesinde ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayan erkeklerin 25 yıl çalışma süresini doldurmuş olmaları ve sigortalılık başlangıç tarihine 5000 ile 5975 arasındaki prim gününü tamamlamış olan; 08/09/1999 tarihi ve öncesinde ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayan 5510/4-b ve 5510/4-c kapsamında çalışan kadınların 20 yıl,  08/09/1999 tarihi ve öncesinde ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayan erkeklerin 25 yıl çalışma süresini doldurmuş olmaları ve kadınlar için 7200 erkekler için 9000 prim gününü tamamlamış olan vatandaşlar söz konusu yasadan faydalanabilecektir. EYT hakkından faydalanmak için gereken prim günlerinin hesaplaması yıl bazında değişkenlik göstereceği için, şartların sağlanıp sağlanmadığının öğrenilmesi hususunda uzman kişilerden destek alınmasını tavsiye ederiz. 

## İŞVERENİN SİGORTA GİRİŞİ YAPMAMIŞ OLMASI HALİNDE NELER YAPILABİLİR?
Yukarıda bahsettiğimiz üzere, EYT düzenlemesinden faydalanabilmek için 08/09/1999 tarihi ve öncesinde ilk defa sigortalı çalışmaya başlamak gerekmektedir. Ancak, bu tarihlerde çalışması olup da işveren tarafından işe giriş bildirgesi yapılmamış olan veya primleri yatırılmamış olan vatandaşlar, hak kaybı yaşayacaktır. Bu durumda hak kaybı yaşanmaması adına bazı istisnai şartlardan faydalanmak mümkündür. 

Sigorta girişinin, hatalı olarak yapıldığını ve bu sebeple EYT düzenlemesi kapsamı dışında kaldığını iddia eden vatandaşların hukuksal durumlarına göre ''Hizmet Tespiti Davası''  veya hizmet tespiti davalarının özel bir türü olan ''Sigortalılığın Başlangıcının Tespiti Davası'' açmaları gerekmektedir. Bu yolla, gerçek sigortalılık süresini ispatlayan ve mahkemeden ilam alan vatandaşlar, SGK'ya yapacakları başvuru ile EYT'den faydalanabilecektir. 

Hizmet tespiti davalarında en önemli husus ise; anılan davaların 5 yıllık hak düşürücü süreye tabi olmalarıdır. Vatandaşların, dava tarihinden itibaren geriye dönük 5 yıllık hizmetlerinin tespiti mahkemeden istenebilecek, bu tarihten önceki çalışmalara yönelik talepler ise hakim tarafından re'sen reddedilecektir. Bu durumda, dikkat edilmesi gereken husus şu ki; hak düşürücü süre, bildirimsiz kalan çalışmalar yönünden öngörülmüştür. Sigortalı çalışmaya ilişkin belgelerden birisinin dahi SGK'ya verilmiş olması (işe giriş bildirgesi, kısmi hizmet bildirimi, prim ödemesi) veya kurumca, fiilen ya da kayden sigortalı çalışma olgusunun tespiti halinde hak düşürücü süreden söz edilmeyecektir. Bu nedenle, benzer durumdaki vatandaşların söz konusu belgelere dayanarak, EYT düzenlemesinden yararlanabilmeleri için dava açabilmeleri mümkün olabilecektir. 

# ASKERLİK VE DOĞUM BORÇLANMALARI İLE EYT DÜZENLEMESİNDEN FAYDALANMAK MÜMKÜN MÜDÜR?

Sigortalılık başlangıç tarihi 08/06/1999 ve öncesi olan vatandaşlardan, eksik prim günü olanların, askerlik ve doğum borçlanmaları ile eksik prim gün sayısını tamamlamaları ve bu kapsamda yaş dışındaki EYT şartlarını karşılamaları  halinde, ilgili düzenlemeden faydalanmaları mümkündür. Ancak, sigortalılık başlangıç tarihi 08/06/1999 sonrası olanların, borçlanma yolu ile EYT'den faydalanmaları her durumda mümkün değildir. 

Doğum borçlanması açısından; yalnızca ilk sigorta girişi yapıldıktan sonra doğum yapan kadınların, üç çocuğa kadar ve her çocuk için iki yıla kadar borçlanma imkanı tanıyan bir düzenlemedir. Bu nedenle, ilk sigorta girişi öncesinde doğan çocuklar için bu haktan faydalanılması söz konusu olmadığından, doğum borçlanması ile sigortalılık başlangıcının geriye çekilmesi mümkün olmayacaktır. 

Askerlik borçlanması açısından; askerlik tarihine göre iki ayrım söz konusudur. Eğer borçlanmadan faydalanmak isteyen kişi, ilk sigorta girişinin yapılmasından sonraki bir dönemde askerliğe gitmiş ise, bu dönem için eksik kalan prim gün sayısını borçlanma ile tamamlayabilecektir. Ancak, borçlanılan gün sayısı, sigortalılık başlangıç tarihini etkilemeyecektir. Eğer borçlanmadan faydalanmak isteyen kişi, ilk sigorta girişinin yapılmasından önceki bir dönemde askerliğe gitmiş ise, bu durumda borçlanılan gün sayısı kadar sigortalılık başlangıç tarihi geriye çekilebilecektir. Bu durumda, borçlanılan gün sayısı kadar sigorta başlangıç tarihi geri çekildiğinde, sigortalılığın başlangıcı 08/09/1999 tarihinden önceki bir tarihe denk geliyorsa, EYT düzenlemesinden faydalanılabilecektir. 

# STAJYER OLARAK GEÇİRİLEN DÖNEMLER EYT KAPSAMINA ALINACAK MI?

Staj döneminde yapılan sigorta, kısa vadeli sigorta kollarından olup, uzun vadeli sigorta kolları kapsamında emeklilik süresinden sayılmayacaktır. Stajyer ve çıraklar için yapılan sigortalar, meslek hastalığı ve iş kazası gibi durumlarda sosyal güvenceden faydalanabilmek için yapılmaktadır. Staj borçlanması yapılması ise istisnai bir durumdur. Bu durumda, staj borçlanması ile prim gün sayısının tamamlanması ve sigortalılık başlangıç süresinin staj başlangıcı olarak geri çekilmesi mümkündür. 

Staj borçlanması yapabilecek kişiler ise istisnai olarak sayılmıştır; avukatların mezun olduktan sonra sigortasız olarak bir yıllık zorunlu avukatlık stajında geçen süreleri, sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurtiçinde veya yurtdışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri, sigortalı olmaksızın, 8/4/1929 tarihli ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurtdışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurtdışında resmi öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmının borçlanılması ve bu kapsamda EYT şartlarının sağlanması mümkündür. 

Staj sigortasının, emeklilik süresinden sayılmaması hususu yalnızca EYT değil, tüm emeklilik başvuruları için geçerli bir husustur. Bu kapsamda, emeklilik bekleyen birçok vatandaşımızın staj döneminin emeklilik süresinden sayılması talebi mevcuttur. Bu talebin ilerleyen zamanlarda mecliste görüşülüp, değerlendirilmesi ve yeni torba yasa kapsamına alınması beklenmektedir. 

EYT kapsamında emeklilik hakkından faydalanmak için başvurusu yapacak olan vatandaşlarımızın, karşılaşabilecekleri sorunlara ve bu sorunların çözümüne ilişkin sürecin takibi açısından, hak kaybı yaşanmaması adına uzman kişilerden destek alınmasını öneririz, iyi günler dileriz. 

**Av. Nurefşan İRDEMEZ**











EYT yasası olarak bilinen yasa ise son zamanlarda ülke gündeminde yer alan ve birçok vatandaşımızı ilgilendiren, emeklilik için prim gün sayısı dolmasına rağmen, emeklilik yaşı dolmadığından ötürü emeklilik hakkı kazanmamış olan vatandaşlar için emeklilik hakkı tanıyan yeni bir yasadır.

EYT YASASI KAPSAMINDAKİ DÜZENLEMELER VE BAŞVURU SÜRECİ 

# TIBBİ MALPRAKTİS (HEKİM HATASI)
Malpraktis, kelime anlamı itibariyle, herhangi bir mesleğin yerine getirilmesi esnasında, meslek sahibinin kusurlu uygulamalarını ifade etmektedir. Tıbbi malpraktis ise; hekim başta olmak üzere sağlık personeli tarafından gerçekleştirilen tıbbi müdahalenin tıbbi standarda aykırı olması nedeniyle hastanın zarara uğraması demektir. Hekimlik Meslek Etiği Kuralları'nın ''Hekimliğin Kötü Uygulanması'' başıklı on üçüncü maddesinde malpraktis şu şekilde tanımlanmıştır:

Hekimliğin Kötü Uygulanması (Malpraktis)

Madde 13-Bilgisizlik, deneyimsizlik ya da ilgisizlik nedeniyle bir hastanın zarar görmesi "hekimliğin kötü uygulaması" anlamına gelir. 

Hekimin; tanı ve teşhis, muayene, tedavi, kontrol aşamalarının tamamında özen yükümlülüğü mevcuttur. Ancak, söz konusu özen yükümlülüğü her hekim için aynı düzeyde olmak zorunda değildir. Örneğin; pratisyen hekimden beklenen özen ile uzman cerrahtan beklenen özen aynı olmayacaktır. Bu nedenle, sorumluluk değerlendirmesi yapılırken bu husus muhakkak dikkate alınacaktır. 

Hekimlerin malpraktisten kaynaklanan sorumlulukları, kusur sorumluluğuna dayanmaktadır. Nitekim, hekimlik faaliyetlerinin başlangıcından sonuna kadar devam eden süreç içerisinde, hekimin kontrolünde olmayan sebeplerden ötürü çeşitli komplikasyonlar gelişebilmektedir. Bu komplikasyonlardan hekimin sorumlu tutulabilmesi ve malpraktis olarak kabul edilebilmesi için hekimin kusurunun ispatlanması gerekmektedir. Ancak, hekimin sorumluluğu her ne kadar kusur sorumluluğuna dayansa da, bu sorumluluğun kapsamı; hastanın öyküsünü doğru şekilde alma ve muayene yükümlülüğü, teşhis koyma ve tedavi yükümlülüğü, bizzat teşhis ve tedavi ile ilgilenme yükümlülüğü, hastayı aydınlatma yükümlülüğü, hastanın rızasını alma yükümlülüğü, özen ve sadakat yükümlülüğü, sır saklama yükümlülüğü, kayıt tutma yükümlülüğü gibi pek çok yükümlülük ile geniş tutulmuştur. Örneğin; hekimin hastayı tedavi ederken başvuracağı yöntemin; en güvenilir, en hızlı, en masrafsız yöntemi seçmesi ve tüm hususlarda hastayı aydınlatması, gerekli durumlarda hastanın veya hasta yakınının yazılı onayını alması gerekmektedir. Söz konusu süreçlerde yaşanabilecek herhangi bir ihmal neticesinde, hastada bir zarar meydana gelmesi halinde hekimin cezai, hukuki ve idari sorumluluğu doğacaktır. 

''Dava, davacının motosiklet kazası sonucunda sağ el bileğinde meydana gelen travma sonucunda davalı doktora başvurduğu, doktorun kusuru sebebiyle ameliyat sırasında ve sonrasında uygulanan yanlış tedaviler sonucunda, kırık hattında kaynama oluşmaması sonucunda sağ el bileğinin sakat kaldığının saptanması sebebiyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir. Uyuşmazlık ameliyatı gerçekleştiren davalı doktorun, davacının sağ el bileğinde meydana gelen arazın oluşmasında hukuka aykırı bir eyleminin, giderek kusurunun bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır. Davadaki ileri sürülüşe ve kabule göre dava temelini vekillik sözleşmesi oluşturmaktadır. Eş deyişle dava, davalı doktorun vekillik sözleşmesinden kaynaklanan özen borcuna aykırılık olgusuna dayanmaktadır. (BK.386, 390 md ) Vekil, iş görürken yöneldiği sonucun elde edilmemesinden değil de bu sonuca ulaşmak için yaptığı uğraşların özenle görülmemesinden sorumludur. Vekilin sorumluluğu, genel olarak işçinin sorumluluğuna ilişkin kurallara bağlıdır (TBK.390/2). Vekil, işçi gibi özenle davranmak zorunda olup, hafif kusurundan bile sorumludur. (TBK.321/1) O nedenle doktorun meslek alanı içinde olan bütün kusurları (hafifte olsa) sorumluluğun unsuru olarak kabul edilmelidir. Doktor, hastanın zarar görmemesi için yalnız mesleki değil, genel hayat tecrübelerine göre herkese yüklenebilecek dikkat ve özeni göstermek zorundadır.

Doktor tıbbi çalışmalarda bulunurken bazı mesleki şartları yerine getirmek hastanın durumuna değer vermek, tıp biliminin kurallarını gözetip uygulamak tedaviyi her türlü ihtiyat tedbirlerini alarak yapmak zorundadır. Doktor, ufak bir tereddüt gösteren durumlarda bu tereddüdü ortadan kaldıracak araştırmalar yapmak ve orada koruyucu tedbirler almakla yükümlüdür. Çeşitli tedavi yöntemleri arasında seçim yaparken hastanın özelliklerini göz önünde tutmalı onu gereksiz risk altına sokmamalı en emin yolu tercih etmelidir. Gerçekte de mesleki bir iş gören; doktor olan vekilden, ona güvenen müvekkil titiz bir ihtimam ve dikkat göstermesini beklemekte haklıdır. Titiz, özen göstermeyen bir vekil, BK. 394/1 uyarınca vekâleti gereği gibi ifa etmemiş sayılmalıdır.'' (Y. 13. HD. 18.11.2015, E. 2014/26571, K. 2015/33584, (E.T.29/03/2020) 

Doktrindeki baskın görüşe göre, hekimin malpraktisten sorumluluğu borçlar kanununda zikredilen vekalet sözleşmesi hükümleri kapsamında değerlendirilmektedir. Ancak, olayın özelliklerine göre eser sözleşmesine ilişkin hükümlerin veya haksız fiil hükümlerinin uygulanması da mümkündür. Bu kapsamda malpraktis nedeniyle maddi ve manevi tazminat davasının şartlarının oluşabilmesi için;  hekim tarafından hastaya tıbbi bir uygulama yapılmalıdır, hastaya yapılan uygulama hatalı olmalı ve hekimin kusuruna dayanmalıdır, hatalı uygulama neticesinde bir zarar meydana gelmelidir ve meydana gelen zararın hekim hatasından kaynaklandığı ispatlanmalıdır. Örneğin; hastanın hekimin uygun gördüğü ilaçları kullanmaması, önerilen tedavilere uymaması gibi nedenlerden ötürü meydana bir zarar gelirse artık burada hekimin uygulaması ile zarar arasındaki illiyet bağının koptuğu söylenebilecektir. Bu hususun ispatlanması açısından ise hekimin hastayı doğru şekilde aydınlattığını ortaya koyması önem arz etmektedir.

Malpraktis davalarında bir diğer husus da, hekim hatasının nasıl tespit edileceği sorunudur. Malpraktisin tespiti uzmanlık gerektiren bir husus olduğundan, ancak bilirkişi marifetiyle tespit edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, hastada meydana gelen zararın komplikasyon değil de hekim hatasından kaynaklı olduğu düşünülüyorsa ve şartları oluşmuş ise açılacak olan davada bilirkişi deliline dayanılmalıdır. Mahkemenin gerekli görmesi halinde adli tıp kurumundan uzman görüşü alınarak, hekimin kusuru değerlendirilecek ve sonucuna göre uygun görülecek bir tazminata hükmedilecektir. 

“…Mahkemece, her ne kadar mevcut durumu “... gelişen mesane hasarının her türlü özene rağmen oluşabilen, herhangi bir tıbbi ihmal ve kusura izafe edilemeyen komplikasyon...” olarak niteleyen adli tıp raporu işaret edilmek suretiyle, davanın reddine karar verilmiş ise de, idrar kesesindeki yırtığın boyutu göz önünde bulundurulduğunda, davalı doktorun ortaya çıkabilecek riskleri ortadan kaldırmak adına ameliyat öncesi ve sonrası yapması gereken girişimlerin neler olduğunun, ameliyat sırasında durumun tespit edilip edilmediğinin, ameliyat sonrasında derhal müdahale edilip edilmediğinin, zararın azalması veya ortadan kaldırılması adına ne yapıldığının, bu aşamalarda davalı doktorun ihmalinin ve kusurunun bulunup bulunmadığının da tartışılması gerekir.''(Yargıtay 13. H.D.5/4/2017, E.2015/40778 K.2017/3963 (E.T. 29/03/2020))

Malpraktis davaları gerek hekim gerekse hasta yönünden dikkat edilmesi gereken süreçleri içermektedir. Nitekim, her somut olay kendi içinde farklılık arz etmektedir ve her olayda hekimin sorumluluk sınırlarının doğru tespit edilmesi, hukuken izlenilecek süreçlerin belirlenmesinde en önemli adımdır. 

Somut durumun özelliklerine göre hastanın tazminat hakkı mevcut olsa da, hekimin uygulamasının Türk Ceza Kanunu kapsamında suç teşkil etmemesi söz konusu olabilir. Hekimin uygulaması haksız fiilin unsurlarını taşıyor ancak söz konusu suçların unsurlarını taşımıyor olması mümkündür. Bununla birlikte, şartları mevcutsa kasten/ taksirle yaralama veya öldürme, görevin kötüye kullanılması gibi suçların oluşması da mümkündür. Bu durumlarda, savcılık aracılığı ile suç duyurusunda bulunulması ve bakanlıktan soruşturma izni alınması halinde ceza yargılamasına devam edilecektir.

Tazminat sorumluluğu açısından ise hekimin devlet hastanesine bağlı olması halinde, idare hukuku uygulama alanı bulacaktır. Hekim şahsi olarak disiplin yaptırımı ile karşı karşıya kalırken, ilgili hastaneye karşı da hizmet kusuru nedeniyle tam yargı davası açılabilecektir. Hastane tarafından hastaya ödenmesine hükmedilen tazminat miktarını ise hastane daha sonra hekime kusuru oranında rücu edebilecektir. 

Hekimin özel hastanede görev yapması halinde, hekim iş sözleşmesi ile çalıştığı hastaneye bağlı olduğundan, Türk Borçlar Kanunu uyarınca hastanenin tazminat sorumluluğu doğacak ve yine kusur oranında rücu ilişkisi söz konusu olacaktir. Ancak, hastane-hekim-hasta arasındaki hukuki ilişki karma sözleşmelerden de olaşabileceğinden ötürü öncelikle anılan ilişkinin doğru tespiti gerekmektedir. 

Hekim, kendi kliniğinde hizmet veriyor ise bu durumda hekim ile hasta arasında Türk Borçlar Kanunu kapsamında vekalet sözleşmesi veya eser sözleşmesi ilişkisi doğacağından, idare hukuku değil, özel hukuk mahkemeleri nezdinde ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu kapsamında yargılama yapılacaktır.

Her ne kadar yazımızda sıklıkla ''hekim'' uygulamalarından örnek verilmiş ise de; yukarıda da belirttiğimiz üzere tıbbi malpraktis sorumluluğu hekimler, diş hekimleri, hemşireler, eczacılar başta olmak üzere sağlık ve tedavi hizmeti sunan tüm sağlık çalışanları için mümkün olabilecektir. Bu nedenle, tıbbi malpraktisin gündeme gelebileceği durumlarda gerek hekimin gerekse hastanın hak kaybına uğramaması adına hukuki süreçlerin  bir uzmana danışılarak yürütülmesini tavsiye ederiz.

Sağlıklı Günler Dileriz.

**Av. Nurefşan İRDEMEZ**















malpraktis-doktor-hatasi-tazminat-davasi-700x400.jpeg

Hekimin hastayı tedavi ederken başvuracağı yöntemin; en güvenilir, en hızlı, en masrafsız yöntemi seçmesi ve tüm hususlarda hastayı aydınlatması, gerekli durumlarda hastanın veya hasta yakınının yazılı onayını alması gerekmektedir. Söz konusu süreçlerde yaşanabilecek herhangi bir ihmal neticesinde, hastada bir zarar meydana gelmesi halinde hekimin cezai, hukuki ve idari sorumluluğu doğacaktır. 

TIBBİ MALPRAKTİS (HEKİM HATASI) 

## İsim ve Soyisim Kaydının Düzeltilmesi ve Değiştirilmesi Mümkün Müdür?
Nüfus kayıt örneği, kişinin aile kütüğündeki nüfus kaydının çıkarılarak aslına uygunluğu onaylanmış ve aksi kanıtlanıncaya kadar geçerli olan resmi bir belgedir. Nüfus kaydı; kişinin isim, soyisim, uyruk, cinsiyet, anne adı, baba adı gibi esaslı kimlik bilgilerini içermektedir. Bu kayıtlar çeşitli sebeplerden ötürü hatalı olarak düzenlenebilmektedir. Nüfus kaydında yapılan hataların düzeltilmesi ise ancak mahkeme yolu ile mümkündür. Nitekim, nüfus kaydında yapılacak değişiklikler kamu düzenini ilgilendiren hususlardandır. Bu nedenle, bazı istisnalar haricinde, Nüfus Müdürlükleri'nin kişilerin talebi ile nüfus kaydında değişiklik yapmaları mümkün değildir. Uygulamada en sık karşılaşılan talepler, isim ve soyisim kayıtlarının düzeltilmesi ve değiştirilmesine yönelik taleplerdir. 

## İsim ve Soyisim Kaydının E-Devlet Aracılığı İle Düzeltilmesi Mümkün Müdür?

Nüfus kütüklerine hatalı veya eksik olarak tescil edilen bilgilerin Nüfus Müdürlükleri aracılığı ile düzeltilmesi mümkündür. Bu durumda, kişiler e-devlet üzerinden talep oluşturmak suretiyle düzeltme talebinde bulunabilmektedir. Ancak, bu düzeltmeler sınırlı değişiklikler için geçerlidir. Vatandaşlara bir defaya mahsus olarak verilen bu hak, yalnızca yazım hatalarından kaynaklanan maddi hataların düzeltilmesi veya açık bir şekilde genel ahlaka aykırı olarak görülen isim soyisim kayıtlarının düzeltilmesi için kullanılabilecektir. Örneğin; kişinin nüfus kaydında ''Ayişe'' olan isminin ''Ayşe'' olarak düzeltilmesi veya ''Rabiye'' olan isminin ''Rabia'' olarak düzeltilmesi mümkündür. Bununla birlikte, toplum içinde gülünç karşılanabilecek veya genel ahlak kuralları ile örtüşmeyen isim ve soyisimlere örnek olarak; kişinin nüfus kaydında ''Dönek, Koyun, Ahmak, Şebek'' gibi soyisimlerin değiştirilebilmesi mümkündür. Ancak, kişilerin bunun dışında yapacakları tüm değişiklikler ancak mahkeme yolu ile söz konusu olabilecektir. 

## İsim ve Soyisim Değişikliğinin Şartları Nelerdir?
Nüfus kaydındaki basit maddi hataların düzeltilmesi dışında, söz konusu kayıtların değiştirilmesi de belli şartlar altında mümkündür. Örneğin bir kişi ''Memet'' olan adının ''Mehmet'' olarak düzeltilmesini E-Devlet üzerinden talep edebileceği gibi mahkeme yolu ile de talep edebilecektir. Ancak, ''Memet'' olan isminin ''Mustafa'' olarak değiştirilmesini isteyen kişi bunu ancak mahkeme aracılığı ile talep edebilecektir. Ancak, kişilerin bu kayıtları keyfi olarak değiştirmeleri mümkün değildir. İsim ve soyisim değişikliği, isim ekleme veya isim çıkarma taleplerinin mahkeme tarafından kabul edilebilmesi için haklı sebeplerin varlığı gerekmektedir. 

Türk Medeni Kanunu'nun 27. Maddesi uyarınca: ''Adın değiştirilmesi, ancak haklı sebeplere dayanılarak hâkimden istenebilir.'' Denilmektedir. Bu doğrultuda hem isim hem de soyisim değişiklikleri için haklı sebeplerin varlığı aranmaktadır. İlgili maddede, haklı sebeplerin neler olduğu tek tek sayılmamış ve bu konuda takdir yetkisi hakime bırakılmıştır. Uygulamada, haklı nedenleri Yargıtay içtihatları ışığında değerlendirmek mümkündür. Yargıtay kararlarına bakıldığında isim değişikliği için haklı neden sayılan hallerin başında; kişinin toplum içerisinde farklı bir isimle biliniyor ve tanınıyor olması, kişinin ismini benimseyememiş olması, kişinin ismiyle ilgili bir travmasının bulunması, isminin gülünç veya genel ahlaka aykırı olması gibi nedenler gelmektedir. Soyisim değişikliği için kabul gören haklı nedenler ise genellikle isim değişikliği için sayılan nedenler ile aynı olmakla birlikte, kişinin babası ile ilgili manevi sebeplerin varlığı hallerinde de mümkündür. Örneğin; kişinin babasının babalık görevlerini yerine getirmemesinden kaynaklı olarak babası ile bağ kuramamış olması gibi nedenler soyisim değişikliği için haklı sebep olarak kabul edilebilmektedir. 

_''İsmini benimsemeyen, kişiliği ile özdeşleştiremeyen kişinin, ismini değiştirmek en doğal hakkıdır. Kişi genellikle belli bir soyadı ile doğar ve doğar doğmaz da ailesi tarafından konan bir isimle anılır. Bu kişi büyüyüp ergin oluncaya kadar öz veya soy ismini benimseyememiş onunla kendisini özdeşleştirememiş olmasına rağmen onu bu isimle veya soy ismiyle yaşamını sürdürmeye zorlamada hiç bir toplumsal yarar olamaz. Hal böyle olunca da, isim değiştirme istemlerini içeren davalarda davacının tercih ve arzusunun ön planda tutulması, onun öncelikle dikkate alınması gerekir.'' (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 1989/1012 E, 1989/2375 K, 02.03.1989 T)_

_''4721 Sayılı Türk Medeni Yasasının 27. maddesi hükmü uyarınca "kişi haklı nedenlere dayanarak adının değiştirilmesini hakimden isteyebilir." Hangi hallerin haklı sebep teşkil ettiği konusu her bir davadaki özel koşullara göre mahkemece belirlenecektir. Bu belirleme yapılırken objektif koşullardan çok değiştirme isteminde bulunanın mahkemeye sunacağı özel nedenlerin dikkate alınması gerekir. Bu özel, kişiye özgü nedenler; istemde bulunanın kişiliği, sosyal statüsü, aile ilişkileri de gözönünde bulundurularak hakim tarafından değerlendirilmelidir. Ad ve soyadı kişiliğin ayrılmaz bir öğesidir. Kişi bununla anılır ve tanımlanır. Ad veya soyadı niteliği gereği onu taşıyan kişi tarafından benimsendiğinde anlam taşır. Adını benimsemeyen kişiliği ile özdeşleştirmeyen kimsenin, adını değiştirmek istemesi en doğal hakkıdır.'' (T.C. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi  2015/3787 E.  ,  2015/17157 K.)_

_''Dava önadın değiştirilmesi istemine ilişkindir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 27. maddesi hükmü uyarınca kişi, haklı nedenlere dayanarak adının değiştirilmesini hakimden isteyebilir. Yargıtay uygulamalarında yasanın buyurucu hükümlerine aykırı olmamak koşuluyla bir kişi çevresinde tanındığı adını kullanabilir ve bu adla nüfusa tescilini isteyebilir. Dosya içindeki bilgi ve belgelerin incelenmesinde, davacının yakın arkadaş ve akraba çevresinde "..." adıyla tanındığı ve bilindiği, kendisine bu ad ile hitap edildiği anlaşılmış olmakla davacı tarafından haklı nedeni kanıtladığından davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile reddi doğru görülmemiştir.'' (T.C. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi 2015/22674 E.  ,  2016/566 K.)_

_''4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 27. maddesi hükmüne göre adın ve soyadın düzeltilmesi haklı nedenlere dayanılarak hakimden istenebilir. Somut olayda davacı, ailesi ve tüm çevresinde Leyla adı ile bilindiğini açıklamış, dinlenen tanıklar da davacıyı Leyla adı ile tanıdıklarını beyan etmiştir. Bu durumda davacının Leyla adı ile tanındığı dikkate alınarak davanın kabulüne karar vermek gerekirken, yerinde olmayan gerekçe ile reddine karar verilmesi doğru görülmemiştir.''  (T.C. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E. 2014/18248 K. 2015/7152 T. 30.4.2015)_

_''Davacı dava dilekçesinde evlatlık olarak aldığı velayeti altındaki kızının adının aile arasında ve çevrede “Alara” olarak tanınıp bilinmesini istediğini, ancak nüfusa “Cansu” olarak kaydedildiğini, bu farklılığın ileride kendisini mağdur edeceğini dava etmiş, dinlenen tanık da bu iddiayı doğrular biçimde beyanda bulunmuş ise de, mahkemece davanın reddine karar verilmiştir. Medeni Yasanın 27. maddesine göre haklı sebebin varlığı halinde ismin değiştirilmesi mümkün olup Yargıtay uygulamalarında da kişinin çevresinde tanınıp bilindiği ismi ile anılmayı ve bunu kayden taşımayı istemesinin haklı sebep teşkil edeceği kabul edilmiştir. Bu halde kanuni bir sakınca da olmadığı anlaşıldığı durumda davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, ispatlanamadığı gerekçesiyle davanın reddi doğru görülmemiştir.'' (Yargıtay 18. Hukuk Dairesi 2002/9677 E, 2002/11606 K, 25.11.2002 T)_

_''Davacılar dava dilekçesinde, velayetleri altındaki kızlarının “Dersim” adı ile tanındığını ileri sürerek nüfus kütüğünde yazılı “Dilan” adının “Dersim” olarak değiştirilmesini istemişlerdir. Kişi, haklı nedenlere dayanarak adının değiştirilmesini hakimden isteyebilir. Davacıların kızlarının “Dersim” adı ile tanındığı dosya içeriğinden anlaşıldığına göre, adının değiştirilmesi için haklı nedeni bulunduğundan istemin kabulü gerekir.'' (T.C. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E. 2011/9929 K. 2011/12617 T. 12.12.2011)_

_''Davacı dava dilekçesinde...olan soyadının Ilgaz olarak düzeltilmesini istemiş, mahkemece davacının davasını ispatlayamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Davacı dava dilekçesi ve duruşmadaki beyanında; babasının annesini ve kendisini terk ettiğini, 2 yaşındayken annesinden boşandığını, terk ettikten sonra ne maddi ne manevi olarak kendisiyle ilgilenmediğini, biyolojik açıdan babası olması dışında kendisiyle hiçbir duygu bağının olmadığını, baba olarak benimsemediği bir kişinin soyadını taşımanın kendisini inanılmaz derecede rahatsız ettiğini, çevresinde ... soyadını taşıyan sadece kendisi olduğunu, ayırca bu soyismin hiçbir konuda gayret sarfetmeyen bir kişiymiş gibi algılanması sebebiyle üzüntüye sebep olduğunu belirterek soyadının Ilgaz olarak düzeltilmesini istemiştir.Somut olayda, davacının dava dilekçesinde ileri sürdüğü hususlar dosyada toplanan kanıtlar sözü edilen Kanun maddesine göre haklı neden sayılarak soyadın değiştirilmesi yönünden davanın kabulüyle davacının soyadının talep gibi düzeltilmesine karar verilmesi gerekirken, yerinde olmayan gerekçe ile davanın reddine karar verilmesi, doğru görülmemiştir.'' (T.C. YARGITAY 8. HUKUK DAİRESİ E. 2017/6537 K. 2017/16938 T. 14.12.2017)_

## İsim ve Soyisim Değişikliği Davaları Hangi Mahkemede Açılır?
 Uygulamada nüfus kaydının düzeltilmesi ve değiştirilmesine ilişkin davaların çekişmesiz olması nedeniyle Sulh Hukuk Mahkemeleri'nde açılması sıklıkla yapılan hatalardandır. Ancak, isim ve soyisim değişikliği davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleri'dir. Bu davada yetkili mahkeme ise davayı açan kişinin yerleşim yeri ya da nüfusa kayıtlı olduğu yer mahkemesidir. Yine bu davalarda hasım olarak davayı açan kişinin bağlı olduğu nüfus müdürlüğü gösterilmektedir. Uygulamada, hasım hatalı olarak gösterilse dahi hakim tarafından re'sen düzeltilmektedir.
 
## İsim ve Soyisim Değişikliği Davaları Hangi Deliller ile İspatlanabilir?
İsim ve soyisim değişikliği davalarında, mahkeme öncelikle kolluk marifetiyle kişinin aranan kişilerden olup olmadığını tespit etmektedir. Kişinin aranan kişilerden olmadığının anlaşılması üzerine, haklı nedenlerin varlığının davacı tarafça ispatlanması gerekmektedir. Haklı nedenlerin varlığı ise her türlü yasal delil ile ispatlanabilecektir. Kişinin çevresinde farklı bir isim veya soyisim ile tanınıyor olduğunun tanık delili ile ispatlanması uygulamada en çok karşılaşılan durumlardandır. Bu kapsamda, hakim haklı sebeplerin varlığına kanaat getirdiği takdirde davanın kabulüne karar verebilecektir. 

İsim ve soyisim değişikliği için dava dilekçesi hazırlanması, haklı nedenlerin varlığının ispatlanması, delillerin toplanması ve mahkemeye sunulması, somut olaya uygun emsal kararların gösterilmesi, kararın kesinleşmesi ve nüfus kayıtlarına tescil edilmesi süreçlerinin takip edilmesi adına alanında uzman kişilerden destek alınmasını tavsiye ederiz.

**Av. Nurefşan İRDEMEZ**





kimlik-kartlarinda-e-imza-donemi-basliyor_7847289326_-1x-1_false_false.jpg

Nüfus kaydı; kişinin isim, soyisim, uyruk, cinsiyet, anne adı, baba adı gibi esaslı kimlik bilgilerini içermektedir. Bu kayıtlar çeşitli sebeplerden ötürü hatalı olarak düzenlenebilmektedir. Nüfus kaydında yapılan hataların düzeltilmesi ise ancak mahkeme yolu ile mümkündür. 

Makalelerimiz

MİRASIN REDDİ NEDİR?

MEHİR SENEDİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ

UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KULLANMA SUÇU

EYT YASASI KAPSAMINDAKİ DÜZENLEMELER VE BAŞVURU SÜRECİ

TIBBİ MALPRAKTİS (HEKİM HATASI)

İSİM VE SOYİSİM DEĞİŞİKLİĞİ DAVALARI