TÜKETİCİ HAKEM HEYETİNE BAŞVURU SÜRECİ
Tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılabilmesi için yapılan işlemin tüketici işlemi olması gerekmekte; aynı zamanda ise davaya konu tüketici işleminin her yıl belirlenen parasal sınırlara uyması gerekmektedir. Zira her yıl belirlenen parasal sınırın altında kalan tüketici işleminden kaynaklanan uyuşmazlıklar Tüketici Hakem Heyetleri tarafından incelenirken, bu parasal sınırın üzerinde kalan uyuşmazlıklar ise Tüketici Mahkemesi tarafından incelenir. Bahsi geçen şartlar sebebi ile tüketici hakem heyetine başvuru sürecine değinmeden önce tüketici işlemleri ve parasal sınırlara ilişkin de açıklama yapmak elzemdir.
Tüketici İşlemi Nedir?
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 3. maddesi ile tüketici, ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişi; tüketici işlemi ise mal veya hizmet piyasalarında kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan, eser, taşıma, simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler de dâhil olmak üzere her türlü sözleşme ve hukuki işlem olarak tanımlanmıştır.
Kanun taraflardan birinin tüketici olmasını yeterli görmüş sözleşmenin türüne ilişkin kısıtlamaları kaldırmıştır. Karşılığı mal veya hizmet edinme, kullanma veya yararlanma olan bir sözleşmenin varlığı ve tüketicinin ticari veya mesleki saikle hareket etmemesi ilgili işlemin tüketici işlemi olarak kabul görmesi yeterli görülmüştür. Kaldı ki Kanunda, ihtilafların ortadan kaldırılması için TKHK madde 83/2: ''Taraflardan birini tüketicinin oluşturduğu işlemler ile ilgili diğer kanunlarda düzenleme olması, bu işlemin tüketici işlemi sayılmasını ve bu Kanunun görev ve yetkiye ilişkin hükümlerinin uygulanmasını engellemez.'' düzenlemesi bulunmaktadır.
Parasal Sınırlar
Yukarıda da ifade etmiş olduğumuz gibi tüketici hakem heyetine başvurularda parasal sınırlar her yıl Resmi Gazetede yayınlanarak belirlenmektedir. Güncel değerleri takip etmek bu noktada elzemdir. 2024 yılı için ise değeri 104.000,00 (yüzdört bin) Türk Lirasının altında bulunan tüketici uyuşmazlıklarında, Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru yapılabilecektir.
Başvuru Süreci
Başvurular tüketicinin bulunduğu yer veya mal yahut da hizmetin alındığı yer tüketici hakem heyetine yazılı olarak yapılmaktadır. Tüketici yahut vekili bizzat İl veya İlçe Tüketici Hakem Heyetine dilekçe vermek sureti ile başvuru yapabileceği gibi e-devlet aracılığı ile TÜBİS üzerinden de başvuru yapabilmektedirler. Tüketici hakem heyetine yapılan başvurularda taraflar, olaylar, talepler ve deliller eksiksiz olarak sunulmalıdır. Zira içeriği tam anlamı ile anlaşılamayan, belirlenemeyen başvurular reddedilecektir.
Başvuru ile birlikte ilgili Tüketici hakem heyeti mal veya hizmet sunana savunma hakkı da tanıyarak, başvuruyu en geç 6 ay içerisinde sonuçlandırır. Yalnız başvurunun durumuna göre bu süre, 6 ay daha uzatılabilir. Tüketici hakem heyetince verilmiş karar, taraflara tebliğ edilir ve tarafların karara karşı 15 günlük itiraz süresi bulunmaktadır.
Tüketicinin Seçimlik Hakları
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 11. Maddesi ile tüketicinin seçimlik hakları sayılmıştır: ''Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici; a) Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme, b) Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme, c) Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme, ç) İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme, seçimlik haklarından birini kullanabilir.''
Zamanaşımı
Kanunlarda veya taraflar arasındaki sözleşmede daha uzun bir süre belirlenmediği takdirde, ayıplı maldan sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir. Bu süre konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda taşınmazın teslim tarihinden itibaren beş yıldır.
Taraflar arasındaki sözleşme ile kanunların tanıdığı zamanaşımı süresinden daha kısa bir süre belirlenemez.
Bu yazımızda her ne kadar genel hatları ile tüketici hakem heyetine başvuru sürecinden bahsetmiş isek de somut olaya göre değişen birçok husus bulunmakta olup hukuki sürecin daha sağlıklı yönetilmesi adına her zaman bir uzmandan yardım almakta fayda vardır.
Av. Hüsne ŞAHİN