Adli Tatilin Dava, İş ve Sürelere Etkisi

2024 yılının 20 Temmuz gününü de bu hafta sonu geride bıraktık. Bilindiği üzere, adli tatil, her yıl 20 Temmuz’da başlayıp 31 Ağustosa kadar devam eden ve genel olarak adli mercilerin işleyişine ara verdiği dönemdir. Bu tarihler arasında bir çok adli dava ve işlere ara verildiği gibi, hukukumuzda yer verilen sürelerden bir çoğu da durur.

Bu yazımızda Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve Ceza Muhakemeleri Kanunu’nda yer verilen adli tatil uygulamalarına yer verilecektir.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK), adli tatile ilişkin maddelerine aşağıda yer verilmiştir. Özet olarak, madde 104, adli tatilde duran sürelerin son tarihinin adli tatile rastlaması halinde bu sürelerin adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta uzatılacağını düzenlemiştir. Madde 103 ise adli tatilde görülecek dava ve işlere yer vermiştir.

Adli Tatil Süresi

MADDE 102- (1) Adli tatil, her yıl yirmi temmuzda başlar, otuz bir ağustosta sona erer. Yeni adli yıl bir eylülde başlar.

Adli tatilde görülecek dava ve işler

MADDE 103- (1) Adli tatilde, ancak aşağıdaki dava ve işler görülür:

a) İhtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve delillerin tespiti gibi geçici hukuki koruma, deniz raporlarının alınması ve dispeçci atanması talepleri ile bunlara karşı yapılacak itirazlar ve diğer başvurular hakkında karar verilmesi.

b) Her çeşit nafaka davaları ile soybağı, velayet ve vesayete ilişkin dava ya da işler.

c) Nüfus kayıtlarının düzeltilmesi işleri ve davaları.

ç) Hizmet akdi veya iş sözleşmesi sebebiyle işçilerin açtıkları davalar.

d) Ticari defterlerin kaybından dolayı kayıp belgesi verilmesi talepleri ile kıymetli evrakın kaybından doğan iptal işleri.

e) İflas ve konkordato ile sermaye şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılmasına ilişkin işler ve davalar.

f) Adli tatilde yapılmasına karar verilen keşifler.

g) Tahkim hükümlerine göre, mahkemenin görev alanına giren dava ve işler.

ğ) Çekişmesiz yargı işleri.

h) Kanunlarda ivedi olduğu belirtilen veya taraflardan birinin talebi üzerine, mahkemece ivedi görülmesine karar verilen dava ve işler.

(2) Tarafların anlaşması hâlinde veya dava bir tarafın yokluğunda görülmekte ise hazır olan tarafın talebi üzerine, yukarıdaki iş ve davalara bakılması, adli tatilden sonraya bırakılabilir.

(3) Adli tatilde, yukarıdaki fıkralarda gösterilenler dışında kalan dava ve işlerle ilgili olarak verilen dava, karşı dava, istinaf ve temyiz dilekçeleri ile bunlara karşı verilen cevap dilekçelerinin ve dosyası işlemden kaldırılan davaları yenileme dilekçelerinin alınması, ilam verilmesi, her türlü tebligat, dosyanın başka bir mahkemeye, bölge adliye mahkemesine veya Yargıtay’a gönderilmesi işlemleri de yapılır.

(4) Bu madde hükümleri, bölge adliye mahkemeleri ile Yargıtay incelemelerinde de uygulanır. Adli tatilin sürelere etkisi

Adli Tatilin Sürelere Etkisi

MADDE 104- (1) Adli tatile tabi olan dava ve işlerde, bu Kanunun tayin ettiği sürelerin bitmesi tatil zamanına rastlarsa, bu süreler ayrıca bir karara gerek olmaksızın adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta uzatılmış sayılır.

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, adli tatil kurumunu 331. Maddesinde düzenlemiş olup, HMK’dan farklı olarak, hangi işlerin görüleceğini düzenlemek yerine, ilgili düzenlemelerden bazılarını Hakimler ve Savcılar Kurulu’na bırakmıştır. Bunun yanında, kovuşturma başlıklı 252. Maddenin 1-a bendinde, 250. Maddede belirtilen suçların acele işlerden sayılacağını ve bunların davalarına adli tatilde de bakılacağını düzenlemiştir.

Adlî Tatil

Madde 331- (1) Ceza işlerini gören makam ve mahkemeler her yıl bir eylülde başlamak üzere, yirmi temmuzdan otuz bir ağustosa kadar çalışmaya ara verirler.

(2) Soruşturma ile tutuklu işlere ilişkin kovuşturmaların ve ivedi sayılacak diğer hususların tatil süresi içinde ne suretle yerine getirileceği, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenir.

(3) Tatil süresince bölge adliye mahkemeleri ile Yargıtay, yalnız tutuklu hükümlere ilişkin veya Meşhud Suçların Muhakeme Usulü Kanunu gereğince görülen işlerin incelemelerini yapar.

(4) Adlî tatile rastlayan süreler işlemez. Bu süreler tatilin bittiği günden itibaren üç gün uzatılmış sayılır.

Görev Ve Yargı Çevresinin Belirlenmesi

Madde 250 - (1) Türk Ceza Kanununda yer alan;

a) Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen uyuşturucu ve uyarıcı madde imâl ve ticareti suçu veya suçtan kaynaklanan malvarlığı değerini aklama suçu,

b) Haksız ekonomik çıkar sağlamak amacıyla kurulmuş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde cebir ve tehdit uygulanarak işlenen suçlar,

c) İkinci Kitap Dördüncü Kısmın Dört, Beş, Altı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar (305, 318, 319, 323, 324, 325 ve 332 nci Maddeler hariç), Dolayısıyla açılan davalar; Adalet Bakanlığının teklifi üzerine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca yargı çevresi birden çok ili kapsayacak şekilde belirlenecek illerde görevlendirilecek ağır ceza mahkemelerinde görülür.

(2) Gelen iş durumu göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen suçlara bakmakla görevli olmak üzere, aynı yerde birden fazla ağır ceza mahkemesi kurulmasına, Adalet Bakanlığının teklifi üzerine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca karar verilir. Bu hâlde, mahkemeler numaralandırılır. Bu mahkemelerin başkan ve üyeleri adlî yargı adalet komisyonunca, bu mahkemelerden başka mahkemelerde veya işlerde görevlendirilemez.

(3) Birinci fıkrada belirtilen suçları işleyenler sıfat ve memuriyetleri ne olursa olsun bu Kanunla görevlendirilmiş ağır ceza mahkemelerinde yargılanır. Anayasa Mahkemesi ve Yargıtayın yargılayacağı kişilere ilişkin hükümler ile (İptal ibare: Anayasa Mah.nin 21/01/2010 tarihli ve E. 2009/52, K. 2010/16 sayılı Kararı ile.)2,3,4 askerî mahkemelerin görevlerine ilişkin hükümler saklıdır. 1

(4) (Ek fıkra: 22/07/2010-6008 S.K/8.md.) Çocuklar, bu madde hükümleri uyarınca kurulan mahkemelerde yargılanamazlar ve bu mahkemelere özgü soruşturma ve kovuşturma hükümleri çocuklar bakımından uygulanmaz.

Buna göre,

1. Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen uyuşturucu ve uyarıcı madde imâl ve ticareti suçu veya suçtan kaynaklanan malvarlığı değerini aklama suçu,

2. Haksız ekonomik çıkar sağlamak amacıyla kurulmuş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde cebir ve tehdit uygulanarak işlenen suçlar,

3. Millete ve Devlete Karşı Suçlardan (305, 318, 319, 323, 324, 325 ve 332 nci Maddeler hariç);

• Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar

• Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar

• Milli Savunmaya Karşı Suçlar

• Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk

Suçlarına ilişkin davalar acele işlerden olup, soruşturma ve kovuşturma adli tatil süresi içerisinde de yapılacaktır.

Bloğumuzda yer alan yazılar yalnızca bilgi verme amacı olup, Hukuk ve Ceza Muhakemeleri Kanunu uygulamalarına ilişkin bilgi sahibi olmak için alanında uzman avukatlardan danışma ve yardım alınması gerekmektedir.