KADININ KOCASININ SOYADINI ALMASINI GEREKTİREN KANUN MADDESİNİN İPTALİ

Anayasa Mahkemesi Kadının Evlendikten Sonraki Soyadı İle İlgili Hangi Kanun Maddesini İptal Etti?

Türk Medeni Kanunu'nun 187. Maddesi "Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Daha önce iki soyadı kullanan kadın, bu haktan sadece bir soyadı için yararlanabilir." şeklinde düzenlenmiştir. İşbu kanun maddesi gereğince kadınların, evlenmeden önceki soyadını tek başına kullanmaları mümkün değildir.

Anayasa mahkemesine yapılan başvuru ile yukarıda yer alan kanun maddesinin iptali talep edilmiştir. Anayasa Mahkemesi ise 2022/155 E. 2023/38 K. Ve 22/2/2023 Tarihli Kararı ile; 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesinin “Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir.” şeklindeki cümlesinin iptaline oy çokluğu ile karar vermiştir.

Anayasa Mahkemesi İptal Kararını Hangi Gerekçelere Dayandırdı? Anayasa Mahkemesi iptal kararını, ilgili kanun maddesinin Anayasanın 10. Maddesinde düzenlenen eşitlik hakkını ihlal ettiğine dayandırmıştır. Anayasa'nın 10. Maddesi "Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar." şeklindedir.

Anayasa Mahkemesinin kararının içeriğinde ayrıca ortak soyadının aile bağlarını korumanın zorunlu unsuru olmadığına değinmiş, aile bağlarının korunup güçlendirilmesi amacının da kuralla öngörülen farklı muamelenin makul nedeni olarak kabul edilmesi mümkün olmadığını belirtmiştir. Evlenmeden önceki soyadının evlendikten sonra da tek başına kullanılması bağlamında kadın ve erkek arasında kuralla öngörülen farklı muamelenin nesnel ve makul bir temele dayanmadığına dikkat çekerek eşitlik ilkesini ihlal edildiği sonucuna ulaşmıştır.

Anayasa Mahkemesinin İptal Kararı Ne Zaman Yürürlüğe Girecek?

Anayasa Mahkemesinin iptal kararı resmi gazetede 28 Nisan 2023 tarihinde yayımlandı. İptal kararı, resmi gazetede yayım tarihinden itibaren 9 ay sonra yürürlüğe girecektir. Mahkemenin verdiği iptal kararı ile birlikte hukuksal bir boşluğun ortaya çıkacağı aşikardır. İşbu sebepten iptal kararı belirli bir süre sonra yürürlüğe girecek ve bu süre zarfında iptal edilen kuralın yarattığı boşluğun doldurulması için çeşitli çalışmalar yapılması beklenecektir.

Resmi gazetede yayımlanan kararın ayrıntılı içeriğine aşağıdaki link aracılığıyla ulaşabilirsiniz. Faydalı olması dileğiyle.

https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/04/20230428-9.pdf