
Boşanma davası açmaya hakkı olan eş, boşanmaya neden olan karşı yanın kusurlu davranışlarını izah ederek yetkili aile mahkemesinden boşanma talep edebilecektir. Boşanma sebebi ispatlanmış olursa, hâkim boşanmaya karar verebilecektir. İşte bu aşamada dikkat edilmesi gerekenlerden biri boşanma davası açarken dayanılan nedenlerin önceden affedilmemiş eylemler olmasıdır. Davacı, önceden karşı yanın yani eşinin kusurlu davranışlarını affettiyse; affettiği hususlara dayanarak açtığı boşanma davası reddedilecektir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2017/2067 E., 2019/296 K. Sayılı Kararı ile "Boşanma davasında af niteliğinde sayılan davranışlar boşanma davasının reddine gerekçe oluşturur. "Af" sözlük anlamı ile bir suçu, bir kusuru veya bir hatayı bağışlama olarak tanımlanmış olup, ceza hukukunda yer verildiği gibi özel hukuk bakımından da Kanunlarımızda düzenleme yeri bulan, esasen bir haktan vazgeçmeyi içeren bir his açıklaması veya bir davranış şeklidir." şeklinde af olgusunu açıklamıştır.
 
Örnekle açıklamak gerekirse; davacı eş aldatılmış ancak eşini affetmişse açacağı boşanma davasında affettiği aldatma olayı karşı tarafa kusur olarak yüklenemeyecektir. Yaşanan olayların affedildiğinin beyan edilmesi, olayı hoşgörü ile karşılayacak nitelikte davranışlar sergilemek, yaşanan olaylara rağmen evlilik birliğini devam ettirmek gibi durumlar affetmeye örnek gösterilebilir. 

Aşağıda aktardığımız konuya ilişkin yargıtay kararları yer almaktadır. Yargıtay kararlarının incelenmesinde somut olayın özelliğine ve irdelenmesine göre af iddiasının değerlendirildiği görülecektir.

**Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2017/2067 E., 2019/296 K.;**
"O hâlde, tarafların sırf aynı evde yaşaması evlilik birliğinin hâlen çekilebilir olduğunu gösteren bir delil veya olgu olarak kabul edilemeyeceği gibi, **mahkemenin de kabul ettiği üzere taraflar arasında yaşanan ve ceza davasına konu olan fiziksel şiddet olayından sonra tarafların barışarak birlikte yaşamaya devam ettiği, öte yandan davalı erkeğin bu iddia nedeniyle yargılanıp mahkumiyetine yeterli delil bulunmadığından beraat ettiği**, dolayısıyla fiziksel şiddet iddiasının davacı erkeğe kusur olarak yüklenmesinin mümkün görülmediği, ancak davacının eşine hakaret ettiği, davalı kadının ise eşine "şizofren" şeklinde sözler söylediği ve eşini eve almadığı tüm dosya kapsamı ile sabittir. Bu durumda, mahkemece tarafların eşit kusurlu olduğu gerekçesiyle boşanma kararı verilmesi isabetlidir."

**Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2016/13152 E., 2017/10906 K;**
"**Affın kabul edilebilmesi için affı gösterir fiili bir tutum ve davranışın gerçekleşmiş olması gerekmekte olup ayrıca af olgusunu iddia edenin bunu somut delillerle kanıtlaması gerekir.** **Yapılan yargılama ve toplanan delillerden, tarafların yılbaşı günü çocukları için bir araya geldiği, hava muhalefeti nedeniyle davacı kadın ile davalı erkeğin aynı evde kaldığı taraf ve tanık beyanları ile sabit olup bu durum tarafların evlilik birliğini devam ettirmek üzere bir araya geldiğini göstermeye yeterli değildir.** Bu durumda kusurlu davranışların affedildiği en azından hoşgörü ile karşılandığının kabulüne olanak bulunmamaktadır."

**Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2016/17641 E., 2018/5896 K;**
"Yapılan yargılama ve toplanan delillerden; tarafların 01.07.2014 tarihinde evlendikleri, düğün merasiminin ise 22.02.2015 tarihinde yapıldığı, davalı-davacı erkeğin güven sarsıcı davranışları konusunda kadının bilgisi olmasına rağmen düğünün gerçekleştiği, düğün günü taraflar ve aileleri arasında düğünde takılan takılar sebebiyle bir takım olumsuz olayların yaşandığı, ancak buna rağmen tarafların balayına gittikleri bir süre sonra fiilen ayrıldıkları anlaşılmaktadır. Taraflar düğünden sonra birlikte balayına gittiklerine göre, tarafların bu tarihten önceki olayları karşılıklı olarak affettiklerinin en azından hoşgörü ile karşıladıklarının kabulü gerekir. Taraflarca affedilen veya hoş görülen olaylar boşanma davasında taraflara kusur olarak yüklenemez. Mahkemece taraflara kusur olarak yüklenen "güven sarsıcı davranış, küfürlü sözler ve ağır laflar" şeklindeki vakıalar düğün günü ve öncesinde yaşanan olaylar olup, az önce açıklandığı üzere taraflarca affedilmesi sebebiyle taraflara kusur olarak yüklenemez."

**Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2014/26686 E., 2015/11900 K.;**
"Yapılan soruşturma ve toplanan delillerden davalı-davacı kocanın mahkemece kabul edilen kusurlu davranışları yanında davacı-davalı kadının da eşine hakaret içerikli mesajlar gönderdiği, davalı-davacı eşini affetmesinin söz konusu olmadığı anlaşılmaktadır. Bu halde taraflar arasında ortak hayatı temelinden sarsacak derecede ve birliğin devamına imkân vermeyecek nitelikte bir geçimsizlik mevcut ve sabittir. Olayların akışı karşısında davalı-davacı koca da dava açmakta haklıdır. Bu şartlar altında eşleri birlikte yaşamaya zorlamanın artık kanunen mümkün görülmemesine göre, davalı-davacı kocanın davasının da kabulüyle boşanmaya (TMK.md. 166/2) karar verilecek yerde, yetersiz gerekçe ile davasının reddi doğru bulunmamıştır."

**Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2021/488 E., 2021/1608 K.;**
"..Erkeğe bölge adliye mahkemesince yüklenen diğer kusurlar yönünden ise tanık beyanlarının tarafların barışıp bir araya geldikleri ve erkeğin görev yaptığı Şırnak ilinde otelde birlikte yaşadıkları son dönemlere ilişkin olmadığı gibi soyut ve kadından aktarıma dayalı beyanlar olduğu, bu nedenle bu vakıaların da erkeğe kusur olarak yüklenemeyeceği, sonuç olarak tarafların bir araya gelerek karşılıklı olarak önceki olayları affetmeleri nedeniyle affedilen en azından hoşgörü ile karşılanan vakıaların af kapsamında kalıp sonrası dönem için ise erkeğin ispatlanan herhangi bir kusurunun tespit edilemediği anlaşılmaktadır."

Mutlu ve huzurlu günler dileriz.

Yukarıda yer alan yargıtay kararları https://karararama.yargitay.gov.tr/ sitesinden alınmıştır.


Boşanma davası açmaya hakkı olan eş, boşanmaya neden olan karşı yanın kusurlu davranışlarını izah ederek yetkili aile mahkemesinden boşanma talep edebilecektir. İşte bu aşamada dikkat edilmesi gerekenlerden biri boşanma davası açarken dayanılan nedenlerin önceden affedilmiş olup olunmadığıdır. Davacı, önceden karşı yanın yani eşinin kusurlu davranışlarını affettiyse; affettiği hususlara dayanarak açtığı boşanma davası reddedilecektir.


BOŞANMA DAVASINDA AF OLGUSU 

Av. Fatma Nurşan Ofluoğlu

instagram

linkedin

email

**BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASI**

Bu yazımızda boşanma davası sırasında hükmedilebilen bağımsız tedbir nafakasını incelenecek ardından Yargıtay Hukuk Genel Kurulu tarafından bu konuda verilmiş 2021 tarihli karara yer verilecektir.

Bağımsız tedbir nafakası 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun(TMK) 197. maddesinde  düzenlenmiştir. Madde metni şu şekildedir:

“_Eşlerden biri, ortak hayat sebebiyle kişiliği, ekonomik güvenliği veya ailenin huzuru ciddî biçimde tehlikeye düştüğü sürece ayrı yaşama hakkına sahiptir._ 

_Birlikte yaşamaya ara verilmesi haklı bir sebebe dayanıyorsa hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine birinin diğerine yapacağı parasal katkıya, konut ve ev eşyasından yararlanmaya ve eşlerin mallarının yönetimine ilişkin önlemleri alır._

_Eşlerden biri, haklı bir sebep olmaksızın diğerinin birlikte yaşamaktan kaçınması veya ortak hayatın başka bir sebeple olanaksız hâle gelmesi üzerine de yukarıdaki istemlerde bulunabilir._

_Eşlerin ergin olmayan çocukları varsa hâkim, ana ve baba ile çocuklar arasındaki ilişkileri düzenleyen hükümlere göre gereken önlemleri alır_”

Madde metninden de açıkça anlaşıldığı üzere bağımsız tedbir nafakası, birlikte yaşama ara verilmesi sebebi ile ayrı yaşamakta haklı olan eşe verilen bir nafaka türüdür. 

Bağımsız tedbir nafakası çoğu zaman TMK 169’da düzenlenen tedbir nafakası ile karıştırılsa da aynı değildir. Zira 169’da düzenlenen tedbir nafakası metninde “_barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına_” ibareleri yer almaktadır. Bu sebeple tedbir nafakasının sağlanması için ayrı kalan eşin maddi durumunun boşanma sebebi ile zora düşmesi gerekmektedir. 

Ancak aynı durum bağımsız tedbir nafakası için gerekli değildir. Ayrı yaşamakta haklı olan eş, birlikte yaşamaya ara verilmesi sebebi ile bağımsız tedbir nafakası talep eder. Bağımsız nafakanın talebi ve sağlanması için gerekli olan tek şart, **ayrı yaşamada haklılıktır.**

Ayrı yaşamada haklılık ise, TMK 197’nin ilk paragrafında, “_Eşlerden biri, ortak hayat sebebiyle kişiliği, ekonomik güvenliği veya ailenin huzuru ciddî biçimde tehlikeye düştüğü sürece…_” şeklinde tanımlanmıştır. Dolayısı ile boşanma davasında haklılık ile ayrı yaşamada haklılık aynı şey değildir. Zira boşanmada kusurlu olan taraf ayrı yaşamak konusunda haklı olabilir ve bağımsız nafaka talep edebilir. 

Bağımsız tedbir nafakası, aşağıda verilen 2021 tarihli Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararı içerisinde net bir şekilde açıklanmaktadır.

Bu yazımızda bağımsız tedbir nafakası hakkında genel bir bilgilendirme yapılmıştır. Konu hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için alanında uzman kişilerden danışma ve yardım alınması gerekmektedir.

**YARGITAY**

**HUKUK GENEL KURULU(*)**

**Esas Numarası: 2017/2-2415**

**Karar Numarası: 2021/347**

**Karar Tarihi: 25.03.2021**

Taraflar arasındaki “bağımsız tedbir nafakası ve boşanma” davalarından dolayı yapılan yargılama sonunda, İstanbul 8. Aile Mahkemesince verilen tedbir nafakasının ortak çocuk yararına kabulüne davacı kadın yönünden reddine; boşanma davasının da reddine ilişkin karar, taraf vekillerinin temyizi üzerine Yargıtay 2. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.

Direnme kararı davacı-karşı davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

**YARGILAMA SÜRECİ**

**Davacı-Karşı Davalı İstemi:**

Davacı-karşı davalı vekili 04.07.2012 tarihli dava dilekçesinde; tarafların 10.12.2005 tarihinde evlendiklerini, 2009 doğumlu K.. isimli bir çocuklarının dünyaya geldiğini, davalının doğumdan sonra birlik görevlerini yerine getirmediğini, evine ve çocuğuna bakmadığını, müvekkilinden uzaklaştığını, akşamları eve geç geldiğini, bazı akşamlar hiç gelmediğini, sadakat yükümlülüğüne aykırı davrandığını ileri sürerek müvekkili ve ortak çocuk yararına ayrı ayrı 4,000 TL olmak üzere toplamda 8.000 TL tedbir nafakası ödenmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

**Davalı-Karşı Davacı İstemi:**

Davalı-karşı davacı 30.07.2012 tarihli karşı dava dilekçesinde; tarafların 10.12.2005 tarihinde evlendiklerini, her iki tarafın da ikinci evlilikleri olduğunu ve önceki evliliklerinden birer tane çocuklarının bulunduğunu, kadın eşin müvekkiline ekonomik anlamda baskı yaptığını, ilk eşinden olan oğlunu eve kabul etmediğini, bu nedenle küçük çocuğun psikolojik yönden etkilendiğini, pedagog yardımı almak zorunda kaldıklarını, davacının sürekli huzursuzluk verici davranışlarına devam ettiğini, iki ayrı kuyumcu şirketinde ortaklığının bulunduğunu, ekonomik anlamda çok iyi durumdu olduğunu, sık sık yurt dışı seyahatine katıldığını, tüm bunlara rağmen ailenin geçimine katkıda bulunmadığını, kadın eşin gelir elde etmesi ve ayrıca sahip olduğu mal varlıkları gözetildiğinde nafaka talep edemeyeceğini belirterek asıl davanın reddine, karşı davanın kabulü ile tarafların boşanmalarına, müvekkili yararına 20,000 TL manevi tazminat ödenmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

**Mahkeme Kararı:**

İstanbul 8. Aile Mahkemesinin 26.12.2013 tarihli ve 2012/480 E., 2013/858 K. sayılı kararı ile; evlilik birliği içerisinde erkek eşin; eşi ve çocukları ile ilgilenmeyerek güven sarsıcı davranışlarıyla tam kusurlu olduğu, kadın eşe ise yüklenebilecek kusurlu bir davranışın bulunmadığı gerekçesiyle **erkek eşin boşanma davasının reddine, kadın eş aleyhine açılan boşanma davasının niteliğinden kaynaklı 03.05.2013 tarihli celsede yararına hükmedilen aylık 500,00 TL tedbir nafakasının karar tarihi itibari ile sona erdirilmesine, kadın eşin bağımsız tedbir nafakası davasına yönelik yapılan yargılamada ise; kadın eşin her ne kadar ayrı yaşamakta haklı olduğu ispatlanmış ise de sabit ve düzenli gelirinin olması gerekçesiyle davacı-karşı davalının kendi adına talep etmiş olduğu TMK’nın 197. maddesine dayalı bağımsız tedbir nafakası talebinin reddine, ortak çocuk yararına ise tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla aylık 2.500,00 TL tedbir nafakası ödenmesine karar verilmiştir.**

**Özel Daire Bozma Kararı:**

Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin 28.09.2015 tarihli ve 2015/2707 E., 2015/16596 K. sayılı kararı ile;
"... Hüküm davacı-karşı davalı tarafından, karşı davanın ret gerekçesi, çocuk için hükmedilen nafakanın miktarı ve kendisinin nafaka talebinin reddi yönünden, davalı-karşı davacı tarafından ise, karşı boşanma davası, çocuk için hükmedilen nafakanın miktarı yönünden temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü:

•	Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuna uygun sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir yanlışlık görülmemesine göre, davalı-karşı davacı(nın) tüm, davacı-karşı davalı(nın) ise, aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yersizdir.

•	 Yapılan soruşturma ve toplanan delillerden, davacı-karşı davalı (kadın) ayrı yaşamakta haklı olduğu anlaşılmaktadır. Birlikte yaşamaya ara verilmesinin haklı sebebe dayandığı mahkemece de kabul edilmiş, ancak **davacı-karşı davalı(nın) geliri mevcut olduğundan nafaka talebi reddedilmiştir.** **Kanun, birlikte yaşamaya ara verilmesinin haklı sebebe dayanması halinde, eşlerden birinin istemi üzerine, birinin diğerine yapacağı parasal katkıya ilişkin önlemlerin alınacağını öngörmektedir** (TMK. m. 197/2). **Bu hükümde, ayrı yaşamakta haklı olan eşin diğerinden parasal katkı isteyebilmesi için "gelirinin bulunmaması” unsuruna yer verilmemiştir. Dolayısıyla, davacı-karşı davalı(nın) gelirinin bulunması, Türk Medeni Kanununun 197'nci maddesine göre, lehine nafaka tayinine engel değildir. Bu eşin gelirinin bulunması, tayin olunacak nafakanın miktarını belirlemede nazara alınabilir. Davacı-karşı davalının ayrı yaşamakta haklı olduğu gerçekleştiğine göre, lehine uygun miktarda tedbir nafakası tayini gerekirken, isteğin reddi doğru bulunmamıştır,...**” gerekçesiyle karar oy çokluğuyla bozulmuştur.

**Direnme Kararı:**

İstanbul 8. Aile Mahkemesinin 15.03.2016 tarihli ve 2015/882 E., 2016/178 K. sayılı kararı ile bozma öncesi kararda yer alan gerekçenin yanında; bağımsız tedbir nafakası ve karşı boşanma davasına yönelik yapılan yargılamalara ilişkin kadın eşin bağımsız tedbir nafakası davasına yönelik bozma kararı verilmiş ise dava dilekçesinin üç numaralı bendinde **davacının çalışmaya başlayarak evin geçimine katkıda bulunduğu ve kişisel ihtiyaçlarını karşıladığının belirtildiği, iki adet kuyumculuk şirketinde hissesinin olduğu, çocuk yararına da tedbir nafakası aldığı gerekçesiyle yüksek miktarda geliri ve mal varlığı olan kadın eşin tedbir nafakası talebinin reddinin doğru olduğu belirtilerek direnme kararı verilmiştir.**

**Direnme Kararının Temyizi:**

Direnme kararı yasal süresi içinde davacı-karşı davalı vekilince temyiz edilmiştir.

**II. UYUŞMAZLIK**

Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; davacı-karşı davalı kadın eşin ayrı yaşamada haklı olduğunu ispat etmesi karşısında, tarafların ekonomik ve sosyal durumları gözetilmeksizin, Türk Medeni Kanunu’nun 197. maddesi uyarınca açmış olduğu bağımsız tedbir nafakası davasında yararına uygun miktarda tedbir nafakasına hükmedilmesinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.

**III. GEREKÇE**

Uyuşmazlığın çözümü bakımından ilgili yasal düzenleme ve kavramların açıklanmasında yarar görülmektedir.

Evlilik birliği hak ve yükümlülükler temeline dayalı olan bir hayat ortaklığı şeklinde tarif edilmekte olup, eşler evlilik birliği süresince eşit haklara sahip bulunurlar. Bunun doğal sonucu olarak eşlerden biri için hak olan diğer eş için yükümlülük oluşturur. Birliğin devamı süresince eşlerin birbirlerine karşı olan hak ve yükümlülükleri diğer bir ifadeyle evliliğin temel normu 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 185. maddesi ile düzenleme altına alınmıştır. **İşte evliliğin genel hükümleri kapsamında eşlerin kendi arasındaki ilişkilerden doğan hakların ihlali aynı zamanda boşanma davasının konusunu oluşturur.** TMK ile düzenleme altına alınan hükümler uyarınca eşler evlilik birliğinin kurulması ile birbirlerine karşı; birlikte yaşama, oturacakları konutu seçme, birliği yönetme, kadının önceki soyadını kullanma, birliği temsil ve son olarak meslek veya iş seçimi konularında hak ve yükümlülüklere sahip olurlar ve sahip oldukları bu hak ve yükümlülükleri birliğin sona erme anına kadar devam eder.

TMK’nın 185. maddesine göre “Evlenmeyle eşler arasında evlilik birliği kurulmuş olur. Eşler, bu birliğin mutluluğunu elbirliğiyle sağlamak ve çocukların bakımına, eğitim ve gözetimine beraberce özen göstermekle yükümlüdürler. Eşler birlikte yaşamak, birbirine sadık kalmak ve yardımcı olmak zorundadırlar", 186. maddesine göre de “Eşler oturacakları konutu birlikte seçerler. Birliği eşler beraberce yönetirler. Eşler birliğin giderlerine güçleri oranında emek ve malvarlıkları ile katılırlar".

Eşler; varsa çocukları ile birlikte ortak konut kavramı ile açıklanan ve barınma amacı ile kullanmakta oldukları konut veya konutlarda birlikte yaşamak, birbirlerine sadık kalmak, yardımcı olmak ve birliğin giderlerine güçleri oranında katılmak zorundadırlar. Bu yükümlülüklerini haklı bir sebep olmaksızın yerine getirmekten kaçınan eşin hâkim müdahalesi ile yasal yaptırıma maruz kalacağı tartışmasızdır.

Bahsedilen yaptırımlardan biri de TMK’nın “**Birlikte yaşamaya ara verilmesi” başlıklı 197. maddesinde düzenleme altına alınmış,** maddede;

“_Eşlerden biri, ortak hayat sebebiyle kişiliği, ekonomik güvenliği veya ailenin huzuru ciddi biçimde tehlikeye düştüğü sürece ayrı yaşama hakkına sahiptir._

_Birlikte yaşamaya ara verilmesi haklı bir sebebe dayanıyorsa hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine birinin diğerine yapacağı parasal katkıya, konut ve ev eşyasından yararlanmaya ve eşlerin mallarının yönetimine ilişkin önlemleri alır._

_Eşlerden biri, haklı bir sebep olmaksızın diğerinin birlikte yaşamaktan kaçınması veya ortak hayatın başka bir sebeple olanaksız hale gelmesi üzerine de yukarıdaki istemlerde bulunabilir._

_Eşlerin ergin olmayan çocukları varsa hâkim, ana ve baba ile çocuklar arasındaki ilişkileri düzenleyen hükümlere göre gereken önlemleri alır_" hükmü öngörülmüştür.

Evlilik birliği kurulduktan sonra, birlik ilkesinin doğal sonucu olarak eşler karşılıklı anlayış, saygı, sevgi ve hoşgörü içinde birlikte yaşamak zorunda iseler de, anılan maddede bunun her zaman mümkün olmadığı gözetilerek ailenin korunmasına ilişkin önlemler düzenlenmiştir.

**Tedbir nafakası** 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre eşe iki şekilde verilmektedir. **Bunlardan ilki birlikte yaşamaya ara verilmesi sebebiyle eşe verilen bağımsız tedbir nafakası** (TMK m. 197) iken diğeri **boşanma veya ayrılık davası açılınca davanın devamı süresince geçici önlem olarak eşe verilen geçici tedbir (TMK m. 169) nafakasıdır.**

**Birlikte yaşamaya ara verilmesi haklı bir sebebe dayanıyorsa, eşlerden birinin haklı bir sebep olmaksızın birlikte yaşamaktan kaçınması veya ortak hayatın başka bir sebeple olanaksız hâle gelmesi üzerine hâkim; eşlerden birinin istemiyle, diğer eşe bir miktar parasal katkı yapmasına karar verir.** Uygulamada TMK’nın 197. hükmüne göre gerek eş ve gerekse ergin olmayan çocuklar için hâkim tarafından belirlenen **bu parasal katkıya _bağımsız tedbir nafakası_ denilmektedir.** Diğer bir deyişle; **birlikte yaşamaya ortak olmayan iradeyle ara verilmesi hâlinde, gerçekleşecek istem üzerine, hâkim tarafından yapılacak olan özel müdahalenin bir şekli düzenleme konusu yapılmıştır.**

Öte yandan, **eşin ayrı yaşamı için bağımsız tedbir nafakası ayrı yaşamada haklılık varsa verilebilir.** Bağımsız tedbir nafakası davasında **kural olarak tarafların kusur durumu ölçü olarak alınamaz**. Tedbir nafakası istenen eş kusursuz olsa bile, diğer koşullar gerçekleşmişse tedbir nafakası verilebilir. Başka bir anlatımla **_bağımsız_ tedbir nafakası davasında dikkate alınacak ölçü; tarafların kusur durumları değil, nafakayı talep eden eşin ayrı yaşamada haklı olup olmadığıdır.**

Tüm bu hususlar birlikte değerlendirildiğinde somut olayda; tarafların 10.12.2005 tarihinde evlendikleri, bu evlilikten bir çocuklarının bulunduğu, taraflar arasındaki fiilî ayrılığın erkek eşin ortak konutu terk etmesi nedeniyle başladığı, kadın eşin bunun üzerine 04.07.2012 tarihinde eldeki bağımsız tedbir nafakası davasını açtığı, erkeğin ise asıl davaya karşı 30.07.2012 tarihinde boşanma talepli karşı dava açtığı, yerel mahkemece belirlenen ve Özel Dairenin onama kararıyla kesinleşen kusur durumuna göre erkek eşin eşi ve çocuklarıyla ilgilenmediği ayrıca güven sarsıcı davranışları nedeniyle tam kusurlu olduğu, bu nedenle açmış bulunduğu karşı boşanma davasının reddedildiği, tarafların hukuken hâlen evli oldukları anlaşılmaktadır. Buna göre; erkek eşin haklı bir sebebi olmaksızın, ortak konuttan ayrılarak, eşlerin varsa çocukları ile birlikte yaşamak, birbirlerine sadık kalmak, yardımcı olmak ve birliğin giderlerine güçleri oranında katılmak şeklinde düzenleme altına alınan yasal yükümlülüklerine aykırı davrandığı görülmektedir. Haklı bir sebep olmaksızın eşlerden birinin tek taraflı iradesi ile birlikte yaşamaya ara vermesi evliliğin genel hükümleri ile düzenleme altına alınan ve eşlerin birbirlerine karşı evlilik birliğinin kurulması ile üstlendikleri hak ve yükümlülükleri ortadan kaldırmaz. Dosya kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde haklı bir sebep olmaksızın birlikte yaşamaktan kaçınan erkek eş karşısında, ayrı yaşamak zorunda kalan kadının, TMK’nın 197. maddesine göre eşine karşı birliğe parasal katkı isteme hakkı olduğu gözetilmeksizin bağımsız tedbir nafakası talebinin reddine karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.

Her ne kadar mahkemece yüksek miktarda geliri ve mal varlığı olduğu gerekçesiyle kadın eşin tedbir nafakası talebinin reddine karar verilmiş ise de; TMK’nın 197. maddesinin evlilik birliğinin yüklediği hak ve yükümlüklere aykırı davranan eş hakkında hâkim müdahalesinin düzenlendiği özel bir hüküm olduğu, maddenin asıl amacının evlilik birliği devam eden eşler arasında birlikte yaşamaya ara verilmesi hâlinde haksız olan eşin haklı olan eşe karşı birlik yükümlülüklerini yerine getirmesinin sağlanmasını hedeflediği, açıklanan tüm bu sebeplerle tarafların ekonomik ve sosyal düzeylerinin, davanın kabulü noktasında değil ancak takdir edilecek nafakanın miktarında önem arz ettiği dikkate alınarak mahkemece kadın eş yararına uygun miktarda tedbir nafakasına hükmedilmesi gerekirken nafaka talebinin tümden reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.

Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında mahkemece verilen direnme kararının onanması gerektiği, direnme gerekçesinin isabetli olduğu görüşü ileri sürülmüş ise de, bu görüş Kurul çoğunluğunca yukarıda belirtilen nedenlerle benimsenmemiştir.

O hâlde, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

**IV. SONUÇ:**

Açıklanan nedenlerle;

Davacı-karşı davalı vekilinin temyiz itirazının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na eklenen “Geçici Madde 3” atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA,

İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine,

Aynı Kanun’un 440. maddesi uyarınca kararın tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 25.03.2021 tarihinde oy çokluğu ile karar verildi.

(*)www.legalbank.net'ten 21.10.2022 tarihinde çekilmiştir.



Bağımsız tedbir nafakası, birlikte yaşama ara verilmesi sebebi ile ayrı yaşamakta haklı olan eşe verilen bir nafaka türüdür. 

BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASI

Av. Pakize Yıldırım


# Kişisel İlişki Tesisi Nedir? 

Boşanma davalarıyla birlikte, çocuğun velayetinin hangi tarafa verileceği hususu hükme bağlanmaktadır. Bu noktada, çocuğun velayeti kendisine verilmeyen ebeveynin, çocuk ile ilişkisi de mahkeme tarafından karara bağlanır. Mahkemenin, velayeti kendisine verilmeyen ebeveyn ile çocuk arasındaki ilişkileri düzenlemesine yönelik kararlarının tümüne kişisel ilişki tesisi denilmektedir. Her ne kadar, istisnai durumlarda akrabalar veya ilgili üçüncü kişiler lehine de kişisel ilişki tesisi mümkün ise de, uygulamada genel olarak bu kararlar ebeveynler arasında çatışma yaratmaktadır. 

Kişisel ilişki tesisi; velayet hakkını elinde bulundurmayan ebeveyn ile çocuğun hangi tarih ve saat aralığında görüşeceğini, tatil zamanlarında, bayramlarda ve özel günlerde çocuğun ne kadar süreyle ebeveyn yanında kalacağı, görüşmelerin refakatçi eşliğinde veya yatılı olarak yapılıp yapılmayacağı gibi hususları düzenlemektedir. Bu hususlar düzenlenirken; çocuğun yaşı, eğitim ve sağlık şartları, ebeveyninin sahip olduğu sosyal ve ekonomik koşullar, çocuk ile ebeveynin aynı şehirde bulunup bulunmaması, annelik - babalık duygularının tatmini gibi birçok faktör, çocuğun üstün yararı nazara alınarak düzenlenmektedir.  

"Velayeti anneye bırakılan ortak çocuk Denizhan 2013 doğumludur. Ortak çocuğun, halen anne bakım ve şefkatine muhtaç olması nedeniyle, uzun süreli olarak anne yanından ayrılması çocuğun bedeni ve fikri gelişmesine engel olacağı gibi, davacı annenin velayet görevini gereği gibi yerine getirmesine de engel olacaktır. Kişisel ilişki kurulmasına ilişkin kararların değişen şartlara göre her zaman değiştirilmesi mümkündür. Baba ile ortak çocuk Denizhan arasında daha kısa süreli şekilde kişisel ilişki düzenlenmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiştir. Ancak bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılamayı gerektirmediğinden hükmün bu yönden düzelterek onanmasına karar vermek gerekmiştir.'' **(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2017/3200 E., 2018/13455 K.)**

''Boşanma kararı ile birlikte velayeti davacı anneye bırakılan ortak çocuk ile davalı baba arasında, kişisel ilişki "aynı şehir", "ayrı şehir" ayırımı esas tutularak farklı düzenlenmiştir. Taraflar ayrı şehirlerde oturmakla birlikte gelişen ulaşım şartları ve kolaylığı nazara alındığında kişisel ilişki düzenlenirken "aynı şehir", "ayrı şehir" ayrımı yapılması gerekli bir unsur değildir. Bu bakımdan böyle bir ayrıma gidilmesi doğru olmadığı gibi, ortak çocuk ... 14.05.2015 doğumludur. Davalı baba ile çocuk arasında ayrı şehirlerde olmaları halinde sadece her yıl Temmuz ayında bir ay süre ile kişisel ilişki kurulmuştur. Ortak çocuğun yaşı nazara alındığında anne bakım ve şefkatine muhtaç olup bu şekilde bir düzenleme bedeni ve fikri gelişmesine engel olacağı gibi davacı annenin velayet görevini gereği gibi, yerine getirmesine de engel olacaktır. Yine kurulan kişisel ilişki babalık duygularını tatmine de elverişli değildir. Şu halde mahkemece mevcut şartlara göre çocuğun yaşı da nazara alınarak daha uygun süreli kişişel ilişki kurmak gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır.'' **(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2016/11793 E. 2018/2404 K.)**

Kişisel ilişki tesisi, kamu düzenine ilişkin hususlardan olmasından ötürü, hakimin karar verirken re'sen takdir yetkisi vardır. Bu nedenle; kişisel ilişki kurulmasına,  kişisel ilişkinin kısıtlanasına veya tamamen kaldırılmasına re''sen karar verilebilecektir. Bu kapsamda; boşanma, ayrılığa karar verilmesi, ortak hayata ara verilmesi, ana ve babanın evli olmaması, ana ve babadan velayet hakkının kaldırılması veya velayetin değiştirilmesi, ana ve babanın velayet hakkı kaldırılmamakla birlikte çocuğun TMK m. 347 uyarınca bir aile yanına veya kuruma yerleştirilmesi durumlarında da kişisel ilişki tesisi düzenlenmektedir.

# Kişisel İlişki Tesisinde Nelere Dikkat Edilir?

Türk Medeni Kanun'da; velayeti kendisine bırakılmayan ebeveynin, hakimden uygun bir kişisel ilişki tesis edilmesini talep edebileceği öngörülmüştür. Ancak, kişisel ilişki tesis edilirken, anne babanın talepleri yeterli olmayıp, hakimin re'sen takdir yetkisini kullanarak karar vermesi söz konusu olacaktır. 

Mahkeme, kişisel ilişki tesis ederken öncelikle çocuğun üstün yararı ilkesini dikkate almak zorundadır. Bu ilke;  BM Çocuk Hakları Sözleşmesi, Avrupa Konseyi Çocuklarla Kişisel İlişki Kurulmasına Dair Avrupa Sözleşmesi gibi uluslararası sözleşmeler ile hukukumuzda yer etmiştir. Çocuğun üstün yararı ilkesine göre; çocukla kişisel ilişki kurulması konusunda ebeveynlerin menfaatleri ile çocuğun menfaatlerinin çatışması olasılığında **“çocuğun menfaatleri”** korunarak, çocuğun menfaatlerine üstünlük tanınmalı, ana babanın menfaatleri ikinci planda gündeme gelmelidir.

Çocuğun yaşının uygun ve idrak kabiliyetinin gelişmiş olması halinde, çocuğun dinlenilmesi ve kişisel ilişki konusunda fikrinin alınması da dikkate alınacak hususlardandır. Bunlarla birlikte, yukarıda da sayıldığı üzere, çocuğun ruhsal ve fiziksel durumu, okul ve eğitim düzeni, arkadaşlık ilişkileri, velayet hakkının kullanımının kısıtlanmaması, çocuğun ahlaki yararları gibi birçok husus birlikte değerlendirilecektir. 

# Çocuk Teslimi Nedir?

Çocuk teslimi, yukarıda belirttiğimiz üzere, velayeti kendisine bırakılmayan ebeveynin, kişisel ilişki kurma hakkı kapsamında, mahkemenin belirlediği kurallara uygun olarak çocuğu teslim alması anlamına gelmektedir. 

7343 Sayılı İcra İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 30/11/2021 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanması ile birlikte; çocuk teslimine ilişkin hükümler 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu'ndan tamamen çıkarılarak, 5395 Sayılı Çocukların Korunması Kanunu'na eklenmiştir. Bu değişiklik ile; çocuk tesliminin, ilamların icrası kapsamında değerlendirilmesinin ve çocukların bir eşya gibi haciz yolu ile alınmasının önüne geçilmiştir. Çocukların Korunması Kanunu'nun Dördüncü Bölümü'nde yer alan düzenlemeler ile, çocuk tesliminde çocuğun menfaatlerinin korunduğu  yeni usuller devreye girmiştir. 

5395 Sayılı Kanun'a göre; çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair aile mahkemeleri tarafından verilen ilam veya tedbir kararları, çocuğun üstün yararı esas alınarak, Adalet Bakanlığınca kurulan adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlüklerince, yerine getirilir. Bu düzenleme ile icra dairelerinin görev ve yetkisine son verilerek, çocuğun yerleşim yerinde bulunan Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri görevli ve yetkili kılınmıştır.

# Çocuk Teslimine İlişkin İlamlar Nasıl Yerine Getirilir? 

Çocuk teslimine ilişkin ilam ve tedbir kararları, velayet hakkına sahip ebeveyn tarafından rıza ile yerine getirilmezse, lehine kişisel ilişki tesis edilen ebeveyn, kararların yerine getirilmesi için Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri'ne başvurma hakkına sahiptir. Başvuru üzerine, müdürlük, çocuğu teslim etmekle yükümlü olan ebeveyn ile irtibata geçerek, çocuğun belirlenen tarih ve saatte, belirlenen yere getirmesi gerektiğini bildirir. Müdürlük tarafından, yükümlüye ulaşılamaması veya yükümlünün teslimden kaçınması halinde müdürlük, derhâl yükümlüye, çocuğun teslimine dair bir teslim emri gönderir. Yükümlü, emrin gereğini yerine getirmezse, çocuk nerede bulunursa bulunsun müdürlük tarafından alınarak hak sahibine teslim edilir. Bu hâlde kolluktan yardım istenebilir. Kolluk birimleri, zor kullanma dâhil bu konudaki talepleri derhâl yerine getirir. 

Çocuk teslimi,  müdürlük tarafından görevlendirilen psikolog, pedagog, sosyal çalışmacı, çocuk gelişimci ve rehber öğretmen gibi uzmanlar, uzmanın bulunmadığı yerlerde ise öğretmen marifetiyle yerine getirilir. Bu kapsamda, çocuk tesliminde, çocuğun yaşayabileceği travmaların önüne geçilmesi amaçlanmaktadır. Çocuk tesliminde en önemli unsur çocuğun yüksek yararı olduğu için, kolluğun zor kullanma yetkisi yalnızca teslim yükümlüsüne veya üçüncü kişilere yönelik kabul edilmiştir. Kolluk tarafından çocuk üzerinde herhangi bir zorlama yapılması söz konusu olamayacaktır. 

# Tarafların Şikayet ve İtirazları Nasıl Değerlendirilir?

Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin, her iki taraf açısından da, müdürlükçe yapılan işlem ve verilen kararlara karşı, öğrenme veya tebliğ tarihinden itibaren bir hafta içinde, işlemi yapan müdürlüğün bulunduğu yer aile mahkemesine şikâyette bulunulması mümkündür. Şikayet üzerine mahkeme, yapılan işlemlerin yerine getirilmesini durdurabilir ve dosya üzerinden veya gerektiğinde ilgilileri dinlemek suretiyle ivedilikle karar verir. Şikâyet üzerine verilen kararlara karşı, tebliğ tarihinden itibaren bir hafta içinde itiraz edilebilir ve şikayet üzerine verilen kararlar kesindir. 

Bununla birlikte, çocukla kişisel ilişki tesisini engelleyen ve çocuk teslimine muhalefet eden ebeveyn aleyhine veya çocuğu teslim almasına rağmen süresi içerisinde teslim etmeyen ebeveyn aleyhine; bir ay içerisinde şikayet edilmesi halinde, üç aya kadar disiplin hapsi cezası verilecektir. Yine aynı şikayet süresi içerisinde, tarafların teslim kurallarına aykırı davranışlarının şikayet edilmesi üzerine ise üç günden on güne kadar disiplin hapsi cezası verilecektir. 

# Çocuk Tesliminde Yapılacak Giderlerden Kim Sorumludur?

Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin yapılacak işlemler, 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanunu ile diğer kanunlar uyarınca alınması gereken tüm harçlardan istisnadır. Ayrıca bu iş ve işlemlerin yürütülmesi için yapılacak tüm masraflar, avukatlık ücreti hariç, Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanır.

Bu düzenleme ile eski düzenlemeden farklı olarak, kişisel ilişki tesisi talebinde bulunan tarafın, harç ve masraf yükümlülüğü kaldırılmıştır. Bu muafiyet ile, çocuk ile kişisel ilişki kurma hakkını kullanmak isteyen ebeveyn üzerindeki mali yük azaltılmış ve giderler hazine üzerine bırakılmıştır. 

Çocukla kişisel ilişki kurulmasına ilişkin ilamların yerine getirilmesi ve fiili anlamda çocuk tesliminin yerine getirilmesi, taraflar açısından hukuksal ve psikolojik anlamda yorucu ve yıpratıcı bir süreçtir. Bu kapsamda, hak kaybı yaşanmaması ve sürecin doğru bir şekilde yürütülmesi adına profesyonel danışmanlık alınmasını tavsiye ederiz. 

**Av. Nurefşan İRDEMEZ**




 



Boşanma davalarıyla birlikte, çocuğun velayetinin hangi tarafa verileceği hususu hükme bağlanmaktadır. Bu noktada, çocuğun velayeti kendisine verilmeyen ebeveynin, çocuk ile ilişkisi de mahkeme tarafından karara bağlanır.

Makalelerimiz

BOŞANMA DAVASINDA AF OLGUSU

BAĞIMSIZ TEDBİR NAFAKASI

ÇOCUKLA KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASI VE ÇOCUK TESLİMİ